Barciademera e o río Alén

Barciademera sitúase entre o río Tea que baixa bastante encaixado, polo leste, e o Alén, o seu afluente, polo poñente. Este ten nas ribeiras unhas extensas varcias, campos de cultivo que baña e proporcionaron durante séculos alimento á veciñanza. As sólidas casas, de boa cantaría, dan fe da riqueza das terras. Paraxe: A Paradanta / Concello: O Covelo / Dificultade: Baixa / Percorrido: 10 quilómetros O mellor exemplo é o da reitoral, cuxa parte máis antiga, a occidental, semella ter orixe nun pazo do século XVI. Ten grandes proporcións, con baixo e andar arredor dun patio central, perfecto cadeirado e elementos arquitectónicos relevantes como balcóns, solainas, lareira, lagar ou o muíño integrado na propia construción. Pero o máis rechamante é a súa impresionante portada, ben visíbel xa desde o adro da igrexa. A porta está enmarcada por molduras e ornamentacións varias; e na parte superior desprega unha gran variedade de traballos pétreos no frontón que rodea o escudo, culminados cun atlas e con catro altos pináculos que sobordan a altura do resto da fachada. Un fino traballo barroco de mediados do século XVIII, case único no país. A igrexa, que está ao carón, tamén de época barroca, presenta algunhas deficiencias estruturais que se atribúen ao mal asentamento, pero tamén aos tremores de terra. O val do Alén, que discorre de norte a sur de maneira rectilínea, parece atravesar unha falla que fende a serra do Suído e a separa do Coto de Eira. Augas arriba do río, as amplas varcias desaparecen no lugar de Caxil e comeza un estreito e escuro val cheo de carballos, no que iremos remontando tamén no tempo. O vello camiño empedrado chega até a capela de San Xoán do Mosteiro, barroca, pero que parece ter antecedentes na Idade Media, onde tería o seu asentamento a vella igrexa parroquial e quizais un pequeno mosteiro. A carón mantense unha ponte medieval. De continuarmos ascendendo, xa na outra beira do río dámos coa fonte Santa. Situada na encosta do estreito valciño onde baixa cantando o Alén –evocador nome–, lonxe de calquera lugar habitado, mais preto de San Xoán do Mosteiro, non é difícil sentir a forza telúrica en que asentan algunhas tradicións populares. Centos de cruces de pau de diversos tamaños, vencelladas con simples atadallos vexetais, están dispostas sobre a fonte e nos seus arredores. Para o camiñante desprevido pode resultar perturbador dar con esta mestura de seculares crenzas superpostas en distintas capas. Disque a auga da fonte se mantén todo o ano á mesma temperatura. Descoñecemos as súas propiedades concretas, alén do seu admirábel emprazamento, que fai acougar as almas. Desde aquí, podemos regresar o camiño andado, no espazo e no tempo, ou continuar río arriba até unha ponte de madeira e voltar pola outra marxe do Alén.