Historias detrás do obxectivo

O potencial creativo da mocidade no ámbito audiovisual non ten límites. Tanto na industria cinematográfica como nas redes existen múltiples exemplos de persoas novas que triunfan coas súas propostas. Cada ano, os Premios Mestre Mateo contribúen a promover figuras emerxentes do cinema galego, como Miguel Canalejo ou Bruno Arias, ambos gañadores dun galardón en 2024. Neste sentido, iniciativas como os Premios Youtubeiras ou o Carballo Interplay xogan un papel importante á hora de difundir novos referentes entre a xuventude. Unha das directoras máis prometedoras dos últimos anos é Lucía Estévez. Con apenas 30 anos, esta cineasta viguesa xa conseguiu un Premio Mestre Mateo á Mellor Serie Web, que gañou en 2021 xunto con Miguel Canalejo pola súa obra audiovisual Xan. Estévez sente un grande agradecemento por parte da Academia Galega do Audiovisual por premiar a súa serie, "foi moi bonito obter un recoñecemento por parte da industria, ademais dun proxecto que naceu sen pretensións, co obxectivo de desfrutar e experimentar", di. Agora, en 2024, volveu repetir nos Mestre Mateo como finalista nas categorías de Mellor Serie de TV e Mellor Curtametraxe, con Os argonautas e a moeda de ouro e O neno sardiña, respectivamente. Entre a ampla filmografía de Estévez figuran títulos tan relevantes como Muller personaxe, un videoensaio no que se experimenta arredor do rostro da muller na ficción galega e que obtivo o Premio María Luz Morales en 2018. A través da súa nai, Estévez indaga en cuestións como que tipos de papeis representaron historicamente as mulleres no cinema galego. Ela necesitaba alguén que non traballase dentro do mundo do cinema, "unha mirada limpa de espectadora, neste caso da miña nai, que nunca traballou neste ámbito", explica. A canteira das músicas do mañá En relación coa representación feminina actual dentro da industria cinematográfica galega, esta cineasta considera que, aínda que houbo avances, queda moito por facer: "Continúa habendo moita desigualdade", denuncia. O certo é que, nos últimos tempos, as mulleres lograron conquistar espazos que tradicionalmente lles foran negados. Distintas directoras como Sonia Méndez, que vén de estrear o fenómeno cinematográfico As Neves, ou Jaione Camborda, gañadora do Mestre Mateo e da Cuncha de Ouro á mellor dirección por O Corno, demostran a importancia de que as mulleres teñan no cine o espazo e recoñecemento que merecen. Outra figura destacada no eido audiovisual é Eira Losada. Esta creadora de contido, natural de Ourense, acudiu á gala dos Mestre Mateo 2024 en calidade de presentadora dun capítulo de Nosoutras, as mulleres da revista Nós, unha serie documental que indaga a figura das tres mulleres que escribiron artigos propios na revista Nós: Anne MacSwiney, Francisca Herrera e Margot Sponer. Previamente, en xaneiro de 2023, Losada foi xefa de produción na curtametraxe Señora, por favor, realizada dentro do programa da Asociación de Mulleres cineastas e de medios audiovisuais (CIMA), en colaboración coa Universidade de Santiago de Compostela (USC). Esta produción, baseada no decálogo de boas prácticas para combater o sexismo, constitúe unha crítica contra o idadismo e a discriminación cara ás persoas maiores. Tesouros agochados na rede O primeiro contacto de Losada co audiovisual produciuse en 2014, cando decidiu abrir unha canle de YouTube chamada Nubes baixo ti, na que subía diferentes contidos en galego. Ese primeiro achegamento ás redes reportoulle o premio Youtubeiras á Mellor Canle en 2018, un recoñecemento inesperado para ela. "Fíxome moita ilusión, levaba facendo vídeos desde había tempo e nunca pensei que algo que facía na miña casa fose obter recoñecemento", admite. Desde a súa perspectiva, iniciativas como Youtubeiras supoñen unha contribución moi importante para o mundo das redes en canto á promoción do galego, pois "antes case non había canles e agora existen moitas". Aínda que non está probado que exista unha relación directa entre o crecemento da comunidade de creadoras e creadores en galego e os Youtubeiras, o que si que se sabe é que proxectos deste tipo, como o Carballo Interplay, contribúen a que sexa máis rápido. Novos recursos na industria audiovisual En relación coa promoción das persoas novas, Losada valora moi positivamente o papel das plataformas de streaming, que "contribúen a democratizar o cine". Este tipo de recursos permiten que determinadas producións de baixo orzamento que quizais non cumprirían as condicións das salas de cine poidan ser distribuídas entre o gran público. Non obstante, considera que as plataformas de contido baixo demanda son unha arma de dobre fío: "Hai tanto contido que as producións pequenas poden quedar esquecidas; ao non chegaren aos cines, non gañan visibilidade". O éxito da webserie A expansión de Internet nas décadas finais do século XX derivou na aparición de formatos adaptados á realidade dixital que revolucionaron o panorama audiovisual. Neste contexto de avance e progreso xurdiron proxectos como Xan, unha produción a cargo de Lucía Estévez e Miguel Canalejo que gañou o Mestre Mateo a Mellor Serie Web en 2021. Ao longo de tres capítulos, Xan conta a historia dun rapaz introvertido que vive todo tipo de situacións. Esta serie trata distintos temas sociais que preocupan a Lucía e a Miguel: machismo, xenofobia e racismo, sempre desde a óptica do humor. Estévez considera moi positivo que existan premios que recoñezan o traballo das series web: "É unha categoría que abre moitas portas á xente que comeza e que traballa con poucos medios". Eira Losada e a lingua galega Desde 2017, os Premios Youtubeiras recoñecen o labor de decenas de persoas creadoras cunha contía de 7.500 euros repartida entre oito categorías. Entre os proxectos afortunados atópase Nubes baixo ti, que obtivo o galardón a Mellor Canle en 2018. Esta iniciativa, obra de Eira Losada, constitúe un espazo de promoción e dinamización da lingua galega. A súa autora conta diferentes experiencias que viviu como galegofalante, ademais doutro tipo de contidos entre os que se inclúen cinema, titoriais, entretemento, literatura, manualidades, beleza… A orixe desta canle remóntase a 2014. Foi entón cando Losada decidiu combinar o seu gusto polo audiovisual coas súas habilidades comunicativas. "Sempre me gustou moito falar, ademais das cámaras e da fotografía", confesa.