As outras feirantes

"O pai ancestral e a filla posmoderna sentados xuntos ao pé dunha pereira que fan? De que falan? En que punto da historia se reencontran?". Estes versos de Olga Novo son o mellor manual de demografía cultural para definir a realidade das nosas aldeas. A bipolaridade de dous sistemas culturais que colapsan e conviven, continuidade natural e rotura sideral a un tempo. A esquizofrenia duns anos que andaron moi rápidos e que trouxeron unha chea de cambios concentrados. A Olga emprega a imaxe da rotura xeracional. Eu gosto moito tamén da imaxe da xeración intermedia. A dos seres híbridos. A xeración que nace ancestral e morre posmoderna. A que nace nunha casa sen luz eléctrica e morre conectada a unha máquina nun hospital. Temos múltiples exemplos narrativos en filmes e novelas do século pasado de personaxes que van evoluíndo ao longo das guerras mundiais ou das revolucións, mais non temos referentes de ficción que nos axuden a entender a capacidade de adaptación das nosas labregas que naceron para vivir o colapso do seu sistema cultural e renacer noutro. Aceptemos, pois, o noso medio rural como unha zona liminal entre a fantasmagoría da cultura labrega tradicional e o tardocapitalismo do autoemprendemento. A cultura do viño A Feira do Viño de Vilachá, na Pobra do Brollón, vén ser un exemplo deste mundo dual. Pretende ser quen de conciliar unha cultura vitivinícola precapitalista cun modelo produtivo baseado no mercado. O obxectivo da feira é o de ser un escaparate, non só dos viños, tamén da cultura da Ribeira e do espazo etnográfico no que se desenvolve: as adegas medievais de Vilachá. Por isto, dende hai dúas edicións creáronse dous circuítos, o circuíto de colleiteiras e o circuíto de adegas. Co fin de que as feirantes poidan convivir coas outras feirantes esquecendo a idea do Outro para construír un Nós. Teño visto profesionais do mundo do viño desfrutar cunha barrica de alta gama e ao momento gabar un viño de colleiteiro O fin último da feira debe ser xerar actividade económica que contribúa a que a ribeira se manteña e o que precisamente une colleiteiros e adegas profesionais é que ambos son axentes xestores de patrimonio que manteñen terrazas de cultivo da vide de orixe medieval. Miramos o que nos une e non o que nos diferencia porque, independentemente dos obxectivos, detrás de cada modelo produtivo, ambos os dous fan ribeira. A evolución de labrega a empresaria amosa unha capacidade de adaptación enorme e resulta admirable. Admirable resulta tamén a resiliencia de tratar de manter un sistema desfasado para o "establecido" e escoar polas físgoas do sistema. O século XX derruba a cultura tradicional labrega, e non contente, esíxelle á labrega reconverterse en empresaria, emprendedora, influencer e que sirva de modelo á administración para dicirlle ao resto de labregas: este é o camiño. Mais non todo o mundo ten por que querer andar ese camiño. Reconciliación No referente aos viños, na feira conviven viños dun perfil tradicional, con fermentos propios das adegas, rústicos, con toda a súa gama de calidades, con viños máis refinados, vinificacións máis complexas e modernas, tamén con toda a súa gama de cualidades. A nivel do usuario da feira, que existan colleiteiros beneficia os profesionais e que haxa profesionais beneficia os colleiteiros. Que non se agoche aos últimos labregos de Europa debaixo da alfombra beneficia a honestidade. Dende o establecido pregóase que o futuro do mercado pasa pola exclusividade e a diferenciación. A redondez deste argumento é que a volta ao auténtico é un xeito de exclusividade e diferenciación. Aí vemos á volta as razas autóctonas na gandería ou a proliferación dos "tomates feos" nas cartas dos restaurantes. Na feira teño visto profesionais do mundo do viño desfrutar cunha barrica de alta gama e, ao momento, gabar un viño de colleiteiro. A calidade ou a capacidade de evocación non vai necesariamente ligada ao modelo produtivo. Desfrutar da complexidade da realidade a través dunha cata de viños debera ser visto como algo positivo, a non ser que sexamos dese grupo humano que lle gusta cear todos os días ovo fritido con patacas ou que prefiren na carta de xeados estean todos tachados menos un. Remato este artigo ao pé dunhas pereiras. As pereiras da Libertaria, que foron plantadas polo mestre Juan Abramo antes de ser asasinado no 36. Sen pai ancestral nin filla posmoderna ao meu carón mais coa pregunta de en que punto da historia se reencontran. Porque atoparnos, reatoparnos, conciliar, reconciliarnos, respectarnos é fundamental para entender o que somos e a partir de aí reconstruírnos e proxectarnos. Grolos ancestrais en vasos posmodernos.