'Cinza', a memoria gris da ditadura plasmada nesta obra de banda deseñada

Din que é unha das novelas máis vendidas da literatura galega, só superada por Memorias dun neno labrego, de Neira Vilas, e A esmorga de Blanco Amor. A nosa cinza, de Xavier Alcalá, converteuse nun éxito de vendas inesperado que a levou até, catro décadas despois, case 90.000 exemplares vendidos. Agora, Manuel Cráneo publica Cinza, a adaptación á banda deseñada da mítica novela de Alcalá. 136 páxinas de cómic que condensan o relato de Xoán, o protagonista da obra de Alcalá, que se desenvolve na Ferrolterra da ditadura. "Foron oito anos de traballo, e rematalo significou unha liberación absoluta, pero foi un proceso moi gratificante", explica Cráneo en conversa con Nós Diario. "Obviamente non estiven traballando eses oito anos a full time no libro, pero si por tramos. As circunstancias externas, a pandemia... fixeron que esta fose unha obra de xestación lenta. Agora ben, esa demora creo que se converteu en algo positivo, porque me permitiu ir revisando e traballar sen présa, cunha perspectiva sobre o que ía facendo que non tes cando debes rematar nun prazo e cando as decisións se toman cunha urxencia que non axuda a repousar as cousas. Aquí houbo moito tempo para a reflexión". O autor da banda deseñada coñecía a obra de Alcalá, pero foi hai eses oito anos cando decidiu que quería convertela nun cómic. "Foi un traballo complicado e supuxo unha longa espera", apunta, pero "agora síntome orgulloso do resultado, aínda que cando comecei non sabía ben onde me metía", ri. Manel Cráneo, Galiza en Viñetas Crear sobre o creado Cráneo describe un traballo complicado porque "cando creas sobre algo que xa está creado a responsabilidade é maior, tes que atopar o equilibrio entre o teu desexo de crear algo novo e o respecto á novela orixinal. Novela e banda deseñada son dúas linguaxes distintas e tes que resumir 300 páxinas de prosa en menos de 140, adaptar o ritmo, caracterizar as personaxes... Tes que meterte na cabeza do autor e transformar a súa historia en imaxes”, pon de manifesto. Nese sentido, o autor recoñece a "inmensa sorte" que tivo ao poder contar coa connivencia do propio Xavier Alcalá e traballar man a man con el. "Pasei de facer unha obra de encargo a ser un creador que fai unha obra de autor baseada na obra doutro autor, e contando coa súa aprobación, iso animoume moito a seguir co traballo". O libro segue fielmente a narración de Alcalá, mais ao mesmo tempo, introduce certas licenzas. "Xavier falábame de cousas da súa mocidade e eu preguntáballe como non as metera na novela, e incorporábaas na banda deseñada. E agora el anda dicindo que se algunha vez revisa a novela incluirá esas anécdotas. Houbo moita xenerosidade pola súa parte". O sector da banda deseñada salva Viñetas desde o Atlántico da crise Retrato da ditadura A complicidade entre Alcalá e Cráneo percíbese ao ler a banda deseñada, na que practicamente todo está ao servizo da narración. "Si, o debuxo é sobre todo utilitario, non pretende ser virtuoso, senón funcional, contar o que ten que contar. Nese sentido, houbo dúas decisións que tomei e que creo que navegaron a favor da obra: facela en branco e negro -porque para min o franquismo é unha época que sempre vin gris, como o NODO, real e metaforicamente- e esquecer o dixital para debuxar todo o cómic a man. Facelo así foi un descanso dese estrés que sempre nos atorda na vida cotiá". O resultado é un retrato dunha época absolutamente escura que a Cráneo lle permitiu comprender mellor "o lugar de onde procedemos. Eu, como tanta outra xente, tiven sempre unha información moi limitada do que foi a ditadura, por aquilo de que na casa nunca se contaba nada. E esta novela permitiume entender mellor a mocidade dos meus pais, os anos 50 e 60, unha época que é, ao tempo, algo próximo e descoñecido, pero que quedou marcada a lume nas persoas que o viviron. A nosa cinza conta con moita normalidade o que realmente era a brutalidade da ditadura de Franco". Cráneo, por esa mesma razón, tivo claro que "un cómic axudaría a chegar ás novas xeracións, que están máis afeitas ás linguaxes visuais. Con todo o que estamos vendo no mundo, cos avances da ultradereita, co populismo que logra enganar a persoas novas que non coñecen a historia, creo que este libro chega nun momento moi oportuno. Nas escolas estes temas seguen tocándose moi pouco, e sempre desde un punto de vista histórico, sen unha perspectiva crítica. E supoño e espero que Cinza poida contribuír a facer ese exercicio de memoria que é tan necesario hoxe". Diego Ameixeiras e Tomas Guerrero levan ao cómic unha fábula política Unha Ferrolterra doutra época Arealización de Cinza tamén esixiu un enorme traballo de documentación visual que lle dá aínda un maior realismo. Cráneo recuperou moitas fotografías que describen unha Ferrolterra, en moitas ocasións, desaparecida, como as da firma Peninsular Maderera, situada naquel momento onde hoxe está o estadio da Malata. "A novela desenvólvese nun espazo dunha década e, en ocasións, hai escenarios que cambian case ano a ano. Iso, grazas a Xavier, queda reflectido no cómic".