'+Cuñados': o cinema galego á procura dunha comedia con ADN propio

Nalgún momento o público decatouse de que había un humor que tiña unha identidade galega moi recoñecíbel e non tardou en identificarse con el. Do que talvez non era tan consciente era de que aquela era unha veta que posuía unha longa historia detrás. "Somos criminais [o primeiro espectáculo que fixeron xuntos Carlos Blanco e Touriñán] popularizou ese humor nos escenarios comerciais, pero vimos de mestres como Mofa e Befa [Evaristo Calvo e Víctor Mosqueira], Quico Cadaval, de series como Mareas Vivas... Existe unha longa tradición de humor con selo galego; o que faltaba era levala ao cinema". O actor Federico Pérez repasa, en conversa con Nós Diario, esa extensa liñaxe de comediantes para explicar a xénese de Cuñados e, agora, de +Cuñados, a secuela que se estreou nos cinemas o pasado día 19. "O que non sei é como non se fixeron antes máis películas deste tipo", concorda Luís Avilés, director de +Cuñados. "Eu creo que a comedia era precisamente a pata que lle faltaba ao cinema da Galiza. E estamos nuns tempos nos que o audiovisual galego debe explorar. A serie de Cuñados ten unha vocación clara de apostar por unha marca galega de comedia, cunha personalidade propia, como a que pode ter, por exemplo, a comedia irlandesa. E o éxito da primeira película, en tempos tan difíciles como foron os da pandemia, demostra que hai unha enorme marxe para traballar nese campo". "A min gústame dicir que é un humor que non é humor", matiza Pérez. "É que os galegos somos así, falamos así, con ese recurso continuado á retranca e ao dobre sentido. E esa forma de desenvolverse aplicámola a algo moi universal que é o patetismo do ser humano, que para resolver un problema é capaz de meterse noutro enredo máis grande. En ocasións dámoslle moitas voltas á cuestión de se nos entenderán fóra, pero eu non creo que un director danés se preocupe demasiado de se o van entender ou non en Ourense ou en Los Angeles. O máis local adoita ser o máis universal, e o éxito de Cuñados demostra que do que temos que preocuparnos é de entendernos entre nós". 'Cuñados', o filme máis visto na Galiza este ano, chega ás plataformas dixitais Entroido e disparate +Cuñados retoma a historia que encheu as salas de cinema de todo o Estado, aínda coas restricións da pandemia, agora con máis doses de humor e, por veces, máis inclinado ao disparate. "O propio marco da trama, o Entroido, levábanos a ese exceso, porque o Entroido é, en esencia, unha homenaxe a todos os excesos", confesa Federico Pérez. "O que non podemos é rirnos da intelixencia do público e caer no chocalleiro ou no tosco. Pero tiñamos claro que queriamos facer unha comedia que tivese vocación de comedia". "Ás veces temos demasiada precaución, demasiado medo a caer no excesivo", ratifica Avilés. "Eu creo que aquí perdemos ese medo, dándolle a volta aos tópicos e facendo un humor que se achega ao disparate pero sen caer na pailanada". Touriñán: "Para min defender o galego é unha posición natural" Complicidade e improvisación O segredo de que todo funcione dunha forma bastante natural está na orixe da trama. Federico Pérez, Touriñán e Miguel de Lira, animados pola experiencia de filmar xuntos Os fenómenos, de Alfonso Zarauza, deron en pensar "como poderiamos reciclar laboralmente as nosas personaxes e fomos debuxando eses caracteres que nos daban xogo para crear distintas situacións de comedia. Nun principio, o proxecto tiña máis tintes sociais, pero co paso do tempo esa compoñente foi difuminándose para priorizar un humor máis retranqueiro". O director da película engade que "é moi fácil traballar con eles porque, efectivamente, teñen os personaxes moi interiorizados e, a partir de aí, xogan, gústalles xogar cando están rodando, improvisando a partir do guión de Araceli Gonda, moi medido e engraxado. Son uns profesionais cunha grande experiencia no traballo en directo, diante do público e, daquela, saben improvisar, saben por onde poden tirar en cada momento e até onde poden chegar. Iso dálle moita frescura ao filme e grazas a iso puidemos elevar un pouco o ton disparatado sen caer no inverosímil. Suceden algunhas cousas extravagantes, pero é que na vida pasan cousas aínda máis absurdas". Máis alá do trío protagonista, a película conta cun equipo que secunda esa complicidade, cada quen desde o seu rexistro. "Os cuñados son os motores da acción pero as personaxes femininas son imprescindíbeis para que a comedia funcione", afirma Pérez. "Se cadra falo máis desde o desexo que desde a realidade, pero eu vexo aquí unha saga", aventura entre risas. Iolanda Muíños, María Vázquez, Eva Fernández e Mela Casal conforman a réplica feminina aos protagonistas, mentres que secundarios de luxo comocomo Manuel Cortés, Patricia Torres ou o indomábel David Perdomo completan un elenco que logra evocar o ton dos clásicos da comedia criminal. Miguel de Lira: "Cuñados tamén terá cargas de profundidade" A industria e a TVG "Que teñamos un abano de artistas de primeiro nivel tan amplo é algo sabido, porque os vemos nos teatros, nas series...", apunta Pérez. "Do que é máis difícil decatarse é do soporte industrial que temos, dos excelentes técnicos que propician que un traballo deste tipo teña unha boa fotografía, un bo son, unha boa montaxe... Iso vén da existencia dunha televisión pública que foi fundamental, que formou moitos técnicos a un nivel moi alto e que completou o traballo das escolas dándolles experiencia ás persoas que querían dedicarse a isto. O formato habitual era a serie de ficción porque tiñamos a TVG, pero a experiencia podía exportarse ao cinema ou a calquera outro xénero audiovisual. Agora parece que a TVG lle está dando as costas a creación propia -eles saberán por que-, pero eu creo que a televisión pública ten unha responsabilidade, que debe ser a principal ferramenta do país para seguir creando profesionais que fagan posíbel produtos cunha factura formal tan ben acabada como a destes filmes". Luís Avilés subliña, nese sentido, o traballo de produtoras como Portocabo que "traballan con persoal que saíu da televisión pública e que agora son esenciais para que se desenvolvan propostas coma esta. É importante que ese tecido industrial siga medrando para apoiar e multiplicar as distintas propostas do audiovisual galego". Aloitadores pola identidade dun pobo: 'Rapa', de Alejandro Enríquez, chega aos cinemas