Laxeiro, retrato do artista adolescente

Unha mirada que aínda está adestrándose na observación da realidade, unha man que comeza a aprendizaxe de reproducir esa realidade buscando un camiño propio. As sete obras que exhibe Laxeiro, paisaxes de adolescencia -a exposición que a Fundación Laxeiro Vigo inaugurou o pasado día 3 e que permanecerá aberta até o vindeiro 15 de outubro- mostran o inicio da longa traxectoria artística do pintor de Lalín. Un Laxeiro mozo, acabado de chegar da Habana -onde pasara catro anos xunto aos seus pais emigrados- e decidido a dedicarse á arte percorre incansabelmente toda a comarca do Deza debuxando as paisaxes que o rodean, o gado que pace nos prados, pequenas escenas familiares ao pé das casas labregas. Está aprendendo a ser artista. "En realidade, son obras cuxo interese non está tanto na orixinalidade ou a calidade, senón en que documentan ese proceso de procura dunha linguaxe propia", explica Javier Buján, director da Fundación Laxeiro e comisario da mostra. "Aparte de que ten un encanto especial ver a obra dun mozo que está comezando e que pouco despois ía mudar o rumbo da pintura galega". A Fundación Laxeiro presenta o artista en acción Antes da eclosión Eses primeiros pasos están máis preocupados pola encadramento que polo tema, son ensaios de liña e de cor que lle van dando pistas ao futuro artista sobre a vía que ten que coller. "Mais el e un home que aprende rápido", matiza Buján. "Estes debuxos son inmediatamente anteriores, ou contemporáneos, dos monos, as viñetas que comeza a debuxar para o Faro de Vigo e que son o seu primeiro traballo profesional, aínda moi influído polas Cousas de Castelao". As obras presentes nesta exposición, de feito, datan de entre os anos 1926 e 1930: en 1931 sería cando ía recibir as bolsas da Deputación de Pontevedra que lle permitiron estudar na Real Academia de Bellas Artes de San Fernando de Madrid. "El non era un inxenuo: tanto el como os que logo formarían o grupo dos Novos, estaban moi ao tanto do que se estaba facendo en París, que daquela era o centro internacional da vangarda artística. Laxeiro visitaba asiduamente as tertulias de Santiago, nos cafés Derby e Español, e frecuentaba o estudio de Colmeiro, que era algo máis vello ca el e que xa estivera en París e traía xornais e revistas e libros de arte que o informaban sobre as novidades que aparecían en Europa" relata o director da Fundación. O traballo silandeiro da Fundación Laxeiro Un debuxante compulsivo É nesta altura cando Laxeiro se converte nun debuxante compulsivo que sempre leva con el un caderno onde debuxar e realizar bosquexos, unha característica ben coñecida da súa personalidade que propiciou que, no seo da súa obra, exista unha produción debuxística extensísima, que a Fundación vai debullando pacientemente desde hai dúas décadas. "Temos localizados moitísimos máis debuxos destes anos, porque Laxeiro era un home moi xeneroso que debuxaba sen descanso e que logo agasallaba moito ás persoas coñecidas cos seus debuxos. Mais quixemos centrarnos nestas obras polo que teñen de anómalas na súa producíon", aclara Buján. "Non é nada frecuente atopar paisaxes na súa obra: el é un pintor de homes e mulleres, de animais, de figuras. Mais ese interese pola paisaxe non é frecuente e denota tamén a mocidade dun artista que está buscando o seu tema. Estes debuxos son da época en que montou unha barbería en Lalín -sen ter nin idea do oficio de barbeiro, fíxoo só para escapar dos labores do campo e poder dispoñer de tempo para o traballo artístico- e na que percorría toda a bisbarra do Deza reproducindo o que vía, ensaiando técnicas. Son obras que responden ao esquema de ensaio-erro". As obras son de coleccións privadas de Vigo, "aínda que todas son propiedade de familias que teñen as súas orixes en Lalín, debuxos que pertencían aos avós ou os bisavós dos actuais propietarios e que probabelmente trataron a Laxeiro naqueles anos do Deza". A Fundación Laxeiro expón máis obra inédita do artista en Vigo Un catálogo sen parangón na Galiza Laxeiro é case o único artista galego que conta cun catálogo razoado, e neste están rexistradas máis de 4.000 obras, un caso sen parangón na Galiza. O traballo da Fundación ao longo das últimas décadas é o responsábel de que hoxe Laxeiro sexa un dos artistas mellor documentados do país. "En realidade, todo comezou cando nos decatamos de que estaban circulando moitas falsificacións da obra de Laxeiro e, daquela, fomos construíndo unha base de datos coa intención de localizar o que era auténtico e o que era fraudulento. Co tempo, acabou converténdose no catálogo razoado", relata Buján. "Os comezos foron difíciles e costounos algún desgusto: non é doado darlle a entender a unha persoa que o cadro que ten non é o que cría. E iso que desde a Fundación case nunca dicimos que unha obra sexa falsa: simplemente, se non existe documentación que a avale, non a catalogamos. Pero a constancia outorgounos un certo prestixio", continúa. "Agora xa non somos nós os que buscamos as obras, senón que son os propietarios, os coleccionistas ou os museos os que nos consultan sobre as obras que posúen ou que desexan adquirir. Isto permítenos continuar con ese labor de catalogación: cando se editou o catálogo, en 2009, contiña 3.570 obras e, na actualidade, temos catalogadas máis de 4000". Ese traballo, lamenta Buján, é menos lucido, ten menos repercusión que a organización de grandes exposicións, mais resulta imprescindíbel para formar un corpo teórico. Onde se sustenta un bo traballo, rigoroso, de convalidación da nosa cultura, é na investigación. É a través dela que podemos facer novas lecturas do traballo do artista", conclúe. Javier Buján: "Laxeiro tiña unha enorme capacidade de fagocitar todo o que se lle puña diante"