Linguas tamazight e furigrafía

As linguas tamazight, ou bérberes, son unhas das máis antigas do Norte de África, faladas por pobos ancestrais que van desde o Mediterráneo até o Sáhara. A súa presenza histórica está ligada a civilizacións que habitaron a rexión moito antes da era moderna, á que os colonizadores apuxeron as súas linguas de conquista, tentando esnaquizar a identidade deste pobo. Estas linguas non só se transmitiron de forma oral, posúen tamén unha rica tradición escrita baseada no alfabeto tifinagh, utilizado polos tuaregs e outros grupos bérberes desde tempos antigos. Este alfabeto, formado por símbolos que derivan de sinais preexistentes da vida nómade, representa a estrutura mental e espiritual destes pobos. Para eles, cada letra contén unha profunda conexión coa súa cultura, a súa historia e o seu xeito de comprender o mundo. Neste senso, as linguas tamazight non só representan o pensamento racional, senón tamén unha cartografía do espírito colectivo dos seus falantes. Resistencia cultural A pesar de seren linguas con raíces milenarias, sufriron un proceso de marxinación, especialmente durante e despois do período colonial. A fragmentación do territorio bérbere en diferentes Estados como o Marrocos, a Libia, a Alxeria, o Níxer, o Malí ou a Burkina Faso, xunto coa imposición de linguas oficiais como o árabe ou o francés, puxeron en risco a súa continuidade. Con todo, os falantes de tamazight, como o doutros pobos asoballados do mundo, conseguiron manter viva a súa a través da resistencia cultural e da preservación de formas tradicionais de transmisión oral e escrita. — Un dos retos máis críticos que enfrontan é o exilio interno, seren tamén estranxeiras na súa propia patria. En palabras dunha das voces máis destacadas da súa literatura, Mahmoudan Hawad, na actualidade un dos retos máis críticos que enfrontan é o exilio interno, seren tamén estranxeiras na súa propia patria. As súas linguas, como moitas outras minorizadas, enfróntanse ao perigo de desaparecer nun mundo cada vez máis globalizado, dominado polas chamadas linguas maioritarias. De por parte, o uso de tecnoloxías dixitais, que inicialmente se vían como unha oportunidade para revitalizar as linguas nacionais, pode acabar por contribuír á súa desaparición debido á dominación de contidos en linguas como o inglés, o español, o francés. As xeracións máis novas, bombardadas por linguas foráneas a través de plataformas dixitais, comezan a mostrar un desinterese crecente polo uso do tamazight no día a día, o que ameaza o seu futuro. A pesar destas dificultades, as linguas tamazight continúan a ser símbolos de identidade e resistencia para os seus falantes. Escritores como Hawad, empréganas tamén como un acto de desafío fronte á opresión. A súa obra, caracterizada polo concepto de "furigrafía", converte a lingua en ferramenta de resistencia creativa e política. Para el, escribir en tamazight non é simplemente un acto de conservación, senón unha forma de expresar a furia e a dor dun pobo que loita contra a súa desaparición cultural. A "furigrafía", que mestura a escrita coa rabia, desafía as estruturas de poder que buscan aniquilar as linguas tamazight, e convérteas, deste modo, nunha arma cultural. Políticas e falantes Hawad tamén se posiciona a favor dun tipo de organización política anárquica, baseándose no modelo tradicional de bérberes e tuaregs, onde pequenos grupos se federan horizontalmente. Para el, a anarquía, lonxe de ser caos, representa responsabilidade e liberdade individual sen dependencia de estruturas xerárquicas. Este modelo de autoorganización é o que, segundo o autor, permitiu que os tamazight sobrevivisen durante milenios e mantivesen a súa lingua fronte á desaparición doutras civilizacións veciñas, como a romana ou a exipcia. A través da súa obra, expón que o futuro dos tuaregs depende da súa capacidade para manter a súa autonomía espiritual e para resistir as forzas homoxeneizadoras do mundo moderno. O ideal de liberdade, que caracterizou a súa historia no deserto, continúa a representar o punto central desta loita, mentres tentan transformarse, mais unha vez, nun exemplo de resistencia cultural. En fin, para Hawad a sobrevivencia das linguas tamazight require, como en contextos similares, dun renacemento da memoria colectiva. Nunha época en que as tecnoloxías dixitais están a dificultar a capacidade de preservar a historia e as tradicións orais, os tamazight tamén teñen que loitar por revitalizar o seu pasado como unha forma de gañaren o seu futuro. A preservación e revitalización das súas lingua non só depende de políticas públicas que recoñezan o seu valor, senón tamén dun compromiso activo dos seus falantes.