Máquinas de escribir fantasmas

Desde o ano 2000, nos Estados Unidos, convócase o NaNoWriMo (National Novel Writing Month) que propón ás persoas participantes acabar unha novela de cincuenta mil palabras durante o mes de novembro. Trinta días a un ritmo dunhas tres páxinas por xornada é unha proposta esixente, pero perfectamente realizábel. Sobre todo porque o que se procura é algo así como unha primeira versión, un borrador que non está directamente pensado para a publicación. A iniciativa, que simplemente procura animar a escrita literaria da sociedade, permite concluír o transo psicolóxico de rematar a parte máis relevante dun proxecto de escrita, esa na que resulta tan fácil encallar. Porén, o convite do NaNoWriMo tamén se ve claramente superado en ambición por moitas outras propostas. Páxinas web, blogues literarios e libros específicos sobre o tema aseguran dar consellos e estratexias para acabar unha obra en tempo récord. Cinco días serían suficientes para conseguir un libro presentábel, defenden algúns autores ben marcados por unha produción con decenas e decenas de títulos. Outros mencionan as 72 horas que Stephen King tardou en acabar algunhas das súas novelas como meta realizábel por calquera con suficiente motivación. Intelixencia artificial Nos últimos meses apareceu tamén unha novidade en moitos deses resultados. Varias desas fontes de consellos pasaron a incluír apartados que se ocupaban especificamente sobre como empregar ferramentas de intelixencia artificial para cubrir unha boa parte desa escrita. "Pídelle á IA que faga unha descrición do escenario imitando o estilo de [inserte a súa autora favorita]". "Céntrate na estrutura e nos detalles da trama e deixa que a IA se encargue de encher o resto". Moitas figuras autoriais confesaron tamén recorrer á tecnoloxía para que escribise os diálogos das súas novelas. Sorprende pouco, o diálogo segue a ser unha das partes máis complexas das narracións, e son abondos os autores (e mesmo os críticos) incapaces de delimitar a complexa liña que hai entre unha conversa real e unha verosímil. Sen dúbida moitas persoas levarán ás mans á cabeza ante a simple posibilidade de que unha combinación de algoritmos poida estar participando da sagrada conversa literaria da humanidade. De certo esquecemos que, máis aló da novidade na ferramenta, nada disto é completamente alleo á propia tradición da literatura. Autores como Alexandre Dumas, Rubén Darío ou Michael Crichton contrataron persoas que escribisen por eles. Moitos máis nomes aínda quedan vinculados a unha sospeita que transluce en demandas ocasionais ou nunha nómina de obras absolutamente inhumana para unha vida que mereza a pena ser vivida. A lexislación sobre intelixencias artificiais vai ter que definir elementos como plaxio, inspiración e homenaxe. Tampouco a imitación de estilos é unha novidade, máis ben forma parte da reprodución da tradición literaria, que combina semellanza e distinción como dous poderosos mecanismos para trazar o seu desenvolvemento. De feito, unha das grandes problemáticas que afectarán no futuro inmediato á lexislación sobre intelixencias artificiais vai ser a de definir de maneira clara elementos como inspiración, homenaxe ou plaxio. Porque tomar doutra autora un texto literal ou adaptado cosmeticamente é denunciábel (sábeo ben ARQ), pero imitar o seu estilo non o é. E non parece que poida chegar a selo en función de se o fai un ser humano independente, un contratado como escritor fantasma ou unha entidade tecnolóxica. Hai necesidade? A cuestión atinxe doutra maneira á actualidade: en primeiro lugar representa o enfrontamento entre dous modelos moi diferenciados e relacionados, á súa vez, coa concepción que manexamos actualmente da arte. A creación lenta, vinculada (polo menos en teoría) a un traballo de documentación e depuración, enfrontaríase así á produción industrial, normalmente máis rendíbel economicamente, aínda que tamén relacionada no seu momento cos lóstregos da inspiración romántica. Por outra banda, colócanos, desde unha perspectiva nova, ante a cuestión da autoría individual, unha creación relativamente recente que non sostén o contraste coa realidade. As obras, asinadas por quen sexa, son unha condensación de varias intervencións. E xa o eran antes de que aparecesen as intelixencias artificiais. A relación entre literatura, arte e negocio económico continúa a trazar un triángulo dunha gran complexidade, nun mundo sometido a fortes transformacións que afectan aos seus conceptos clave. A gran pregunta que debemos facernos non é tanto se eses produtos son unha forma lexítima de produción, senón até que punto representan unha necesidade e teñen un futuro máis aló do vindeiro NaNoWriMo.