Miña casiña, meu lar!

Chámase Rosalía. Para a súa filla escolleu un nome que creu mellor. Máis actualizado. Menos vello. A súa avoa tamén se chamaba Rosalía. E alguén máis habería na estirpe. Pero esas ramas eran cara a atrás, cara ao pretérito e unha debe de ir cos tempos, cara ao futuro. Coñecín un neno que aseguraba que esta Rosalía da que falo era Rosalía de Castro. Pero non. El no colexio presumía de que a coñecía e ata aí todo normal, o problema viña cando ademais, aseguraba que falaba con ela. Somos amigos, dicía. En Bon, unha pode chamarse Rosalía e vivir no lugar do Castro. Iso converte a quen o faga en, como moito, Rosalía do Castro. Nin poeta nin de Padrón, que se saiba. A Rosalía non lle gusta o seu nome, algo habitual entre as persoas. Escapamos do noso nome e da nosa voz, por norma xeral. A ela supoño que lle pode o peso da historia, o da persoal, o da poeta non tanto, e debe de ser incómodo saber que herdas un nome coma quen herda un legado que debe continuar. Tes que estar a altura de quen te precede. Tes que adaptarte ao nome. Ao que representa. Aos lindes que debuxa no teu particular mapa familiar. Referente Nun país minifundista como o noso –e non limito o significado exclusivamente á acepción de distribución do territorio– cheo de marcos e de lindes, podemos contar cunha figura que os desdebuxe a todos para situarse por riba deles: Rosalía de Castro. O concepto que transcende á poeta e tan rural coma urbano, é moderna e clásica, é pop e tradi, é a escritora dos pobres, dos intelectuais, visionaria e libre pero tamén prudente, feminista, loitadora e sensible, con conciencia de clase, defensora e defendida. Rosalía é unha icona universal –poderiamos empregar tamén o termo transversal pero por non caer nunha palabra comodín, faremos que non precisamos do termo para continuar–. A consecución de tal status para a poeta non é nin azarosa nin espontánea. O traballo decidido a prol da súa figura foi e segue a ser unha das claves do seu éxito. A insistencia e a non claudicación no intento de convertela no referente que é supuxo o pulo definitivo para que esta muller, adiantada a case todos os tempos, se converta no que é. Con motivo do seu nacemento o 23 de febreiro, organízanse cada ano centos de eventos arredor dela por toda Galiza. A súa figura estes días entra no ámbito educativo dun xeito menos formal. Desde a poeta que debuxa o perfil de Rosalía nun contexto contemporáneo para que sexa coloreada polos nenos e nenas, ata xogos de preguntas ao estilo dalgúns programas de TV con cuestións e probas do máis variadas. Desde obriñas de teatro para achegalas a súa bibliografía, ata lecturas adaptadas por idades. A máxima referente das nosas letras é unha muller, e a importancia da súa figura, incuestionable Mais non só. Fóra deste ámbito, fundamental para a pervivencia da figura da autora, atopamos simposios para tratar a súa obra e a súa figura, roteiros guiados ou a elaboración do Caldo de Gloria como homenaxe ao seu poema "Miña casiña, meu lar", incluído dentro do libro Follas Novas. Esta última iniciativa é especialmente destacable se temos en conta que o poema supón unha oda á humildade e á supervivencia das mulleres pobres. Lela, a mellor homenaxe Cabe salientar, tamén, o xa célebre acto de plantar camelias nacidas no xardín da súa casa de Padrón en lugares significativos do país, promovido pola Fundación Rosalía de Castro de Padrón. Como se así, ela, o seu legado, puidese transcender o tempo e o espazo a través das raíces desa planta. Abrazándonos por debaixo, tecendo rede. O común a todas estas celebracións e a outros eventos que teñen lugar ao longo do ano atopámolo en que serven para seguir sementando a súa voz. Lela é sempre a mellor das homenaxes. Reunirse arredor da súa obra, elixir os versos que máis nos gustan, pronuncialos en voz alta ou en voz baixa ou para dentro. Actos máis ou menos institucionais pero todos arredor ela. A máxima referente das nosas letras é unha muller, e a importancia da súa figura, incuestionable. O rostro da nosa poeta prendido de chapas multicolor, a nosa cariña de calabasa estilo Andy Warhol, a dos billetes de cincocentas pesetas, a nosa estrela amarela a 240 anos luz de nós. Sempre por diante. Moderna. Válida. O seu aniversario sempre coa festa máis grande. Que ben resiste o paso do tempo aquela que sen saber de especulación urbanística xa afirmaba que quen casa ten de seu, ten media vida. Rosalía, parafraseando á miña avoa María, direi que: Hanos levar a todos por diante. Por mil anos máis, poeta!