O teatro como embaixada

"Que é un país sen o recoñecemento do resto?". Con esta pregunta como guía, o director suízo Stefan Kaegi (Rimini Protokoll) presenta o proxecto This is not an Embassy (Made in Taiwan) co que, ademais de ofrecer unha mirada sobre as relacións diplomáticas –sexan estas políticas, financeiras ou culturais– elabora un artefacto escénico que se move entre o didáctico e o propagandístico a partir da historia e a sociedade taiwanesas e no que é posible recoñecer a problemática das nacións sen estado. Froito da convención diplomática, a embaixada foi sempre escenario de tramas espectaculares: nas últimas semanas, o trafego do opositor venezolano Edmundo González entre as embaixadas de Países Baixos e España para a súa saída de Venezuela xerou numerosos titulares, o xornalista Julian Assange viviu durante sete anos na embaixada de Ecuador en Londres até a súa detención, o tamén xornalista Jamal Khassoghi foi asasinado no consulado de Arabia Saudita en Turquía en macabras circunstancias. Teatro político Pola súa parte, o edificio teatral tamén ten sido branco de episodios fatídicos como o do secuestro do Teatro Dubrovka en 2002 no que resultaron mortas ao redor de 200 persoas. Teatros como embaixadas da realidade e embaixadas como teatro do real, son lugares nos que o sentido da territorialidade se suspende e, como se dun proceso de teatro documental se tratase, prodúcese unha contaminación da realidade na escena e unha contaminación da escena na realidade co obxecto de deflagrar as preguntas precisas para as respostas que aínda faltan. Nas últimas décadas, a escena internacional asistiu a un rexurdir do teatro político e documental dotado de vocación crítica. O seu propósito non é outro que o de servir para a transformación individual e colectiva mediante propostas que inclúen elementos da realidade en escena, así como a participación de axentes activos da sociedade. Trátase dunha ferramenta para devolver á cidadanía o seu imaxinario e a súa memoria, para colectivizar as problemáticas sociais e para adestrar na complexidade dos debates e dos discursos, tal e como presenciamos co espectáculo Villa, do chileno Guillermo Calderón que este ano visitou a MIT de Ribadavia e no que expón con intelixente crueza as múltiples razóns e sensibilidades á hora de abordar o conflito histórico e o trauma. Taiwán Coñecemos en Galicia o traballo de Kaegi polo seu paso por Escenas do Cambio con traballos como Europa na casa, no que o propio público integraba o espectáculo para pensar a construción europea desde o doméstico. Así, mantendo o seu carácter expositivo e a limpeza narrativa e visual, no caso deste This is not na embassy sorprende a escolla das perspectivas dos axentes seleccionados, aparentemente diversas mais na mesma dirección. A escena internacional asistiu a un rexurdir do teatro político e documental dotado de vocación crítica Para pensar este artefacto, o creador suízo reuniuse con artistas, industriais e diplomáticos co obxecto de trazar un retrato de Taiwán, país que foi perdendo case toda a súa representación diplomática oficial. Finalmente, o espectáculo acabou por recoller a mirada dunha activista dixital que representa a mocidade, un ex diplomático defensor de Chiang Kai-shek e unha compositora que é ao tempo herdeira dunha empresa de bebidas de éxito mundial para idear a apertura dunha embaixada efémera da República de China (Taiwán) no tempo que dura a representación. Unha soa pregunta Relacións económicas, mercantís, culturais e políticas despréganse nun discurso antichinés desenvolvido por figuras de posición privilexiada preocupadas pola representatividade do seu país no exterior e que acaban por configurar unha proposta didáctica, sen tensións nin ideas opostas expostas con profundidade. Despois de todo, na mensaxe final ecoa a defensa do estilo de vida taiwanés e a procura dun equilibrio que talvez non deba ser alterado. Como unha xanela aberta ao mundo e cos ecos da realidade política de cada lugar no que se presenta, a cidade é convocada á asistir á inauguración desta embaixada taiwanesa no teatro. Mais nesta proposta faltan ángulos desde os que interrogar e é posible detectar unha mirada que se aliña co pensamento hexemónico occidental e que convida a abrir novas preguntas e cuestionar sobre as razóns profundas do espectáculo. Despois de todo, como espetaba o protagonista de Encore l’orage: "Unha soa pregunta auténtica é máis devastadora que cen cartuchos de dinamita. Formule unha soa pregunta verdadeira e a súa vida será un campo de ruínas". Talvez ese sexa o desafío do gran teatro do mundo actual ante a impunidade dos señores da guerra e a inmunidade diplomática.