A Xeración triunfante

Foi Filgueira Valverde quen creou o termo Xeración triunfante para a historia da pintura galega, agrupando artistas como Lloréns, Sobrino, Soutomaior e algún outro, que pintando na Galiza vendían, e ben, os seus cadros en Madrid: paisaxe, costumismo... Filgueira dáballe a réplica a Bello Piñeiro, quen anos antes propuxera o termo Xeración doente, para aqueles outros pintores, nacidos case nos mesmos anos dos triunfantes, pero que morreran todos novos, arredor de 1900, cando a súa carreira comezaba a despuntar: Ovidio Murguía, Parada Justel, Jenaro Carrero e Joaquín Vaamonde. Permítanme vostedes agora introducir na historia do deseño o mesmo termo de Filgueira, para designar a tres galegos emigrantes, que na metrópole madrileña acadan a máis alta consideración profesional durante o primeiro terzo do século XX: Máximo Ramos, Manuel Bujados e Federico Ribas. Eles formaron, con dous ou tres máis, a elite do deseño e a ilustración española, nun tempo no que todo debuxante era deseñador e viceversa; a fotografía non acadaba aínda a consideración artística que se buscaba nas obras dos nosos deseñadores. Todos tres tamén pintan cadros, mesmo Ribas, que vende coma rosquillas acuarelas de mulleres voluptuosas, con todo o erotismo que permite a sociedade do seu tempo, pero Ramos e Bujados participan mesmo nas exposicións da Arte Galega, que se organizan en Madrid, na Coruña, Buenos Aires... Pero por máis que coñezo a súa obra, debo dicir que debemos rescatalos da historia da pintura, onde pouco fan, e traelos á historia do deseño, onde temos tres exemplos de magníficos profesionais, que mesmo foron pioneiros do deseño, da ilustración, mesmo da banda deseñada, e da publicidade. O caldo de cultivo onde se desenvolven os nosos deseñadores é o que se dá en todas as metrópoles de Europa e América, que ven xurdir ou desenvolverse varios xéneros. As revistas ilustradas, que comezaran xa no século XIX, pero que florecen a principios do XX coas melloras nas artes gráficas. Os libros de quiosque, un produto novo, barato, de poucas páxinas, en papel prensa e con capas rechamantes, que as novas xeracións alfabetizadas comezan a devorar. A publicidade gráfica en revistas, empurrada nos territorios do Estado español polas empresas de perfumería, que procuran encher o baleiro deixado pola industria francesa, en ruínas pola guerra de 1914-1918, e os cartaces, cartaces de grande e pequeno formato impresos en litografía, que agora colonizan todos os muros das cidades. As revistas ilustradas son a punta de lanza, os heraldos do novo mundo do papel couché: só en Madrid, Blanco y Negro, 1891, La Esfera, 1914, e aínda Mundo gráfico, Nuevo mundo, Por esos mundos, Estampa... Todas acadan grandes tiraxes: La Esfera, que custa o dobre das outras, acada os 45.000 exemplares en 1927, Estampa chega a 200.000. Nas revistas conviven as ilustracións artísticas, a e publicidade gráfica, con frecuencia da man dos mesmos deseñadores; velaí un mundo de cor que eclosionaba optimista, até o fatídico ano de 1936.