Unha de cada catro das empresas 'líderes' nos proxectos que reciben Fondos Tecnolóxicos da UE para Galiza son de fóra

As políticas de innovación empresarial das diferentes administracións públicas -desde o marco autonómico até o europeo, pasando polo estatal- poden explicar a forma en que se vertebra o colonialismo económico na Galiza. Esta é a proposta que achega o economista da Universidade de Santiago de Compostela (USC) Diego Sande Veiga no seu último traballo, As fugas de recursos, mito ou realidade colonialista en Galicia? (Universidade de Vigo, 2024). Nel estuda a saída de recursos a partir dos programas rexionais de innovación empresarial financiados con Fondos Estruturais da Unión Europea (UE). “O primeiro problema que atopamos cando analizamos os proxectos que se consideran estratéxicos a nivel estatal e empresarial é o competencial, prodúcense friccións coas competencias a nivel autonómico”, asegura a Nós Diario este economista, “e a autoridade de xestión deses recursos e a súa execución sempre estivo en liña coas competencias estatais”, engade. Por este motivo apunta que as axudas europeas "se destinaron para grandes proxectos empresariais e non para vertebrar un sistema de innovación que sería de competencia autonómica”. Fondos europeos Sande Veiga toma para o seu estudo o marco temporal comprendido entre 2007 e 2013, un período que Sande explica a Nós Diario que “é relevante por coincidir coa crise financeira, coa gran recesión, que ten como característica as políticas de austeridade”, para enlazar despois con 2014-2020 . Porén, considera interesante “poder replicar es análise en períodos sucesivos como o actual dentro da programación europea, o que vai de 2021 até 2027, e ver tamén que está acontecendo”. Neste sentido, Sande sinala que “a estrutura dos fondos europeos segue sendo semellante á que había nos períodos previos” aínda que co engadido doutros fondos que se sumaron, “como o dos Next Generation, que non forman parte do fondo principal da Unión Europea”. O Goberno español asegura que "traballa" con Altri para enviar á Comisión Europea un "proxecto ben fechado" Tendo en conta o contexto, Sande lembra, ademais, que a rede empresarial galega, segundo datos do Ministerio de Industria e Turismo en 2013, estaba constituída por 250.000 empresas, sendo máis de 95% pequenas e medianas empresas (Pemes). “Se a maioría teñen menos de dez empregados, ou son autónomos, dificilmente poden executar proxectos de un millón de euros”, aclara. Neste “desaxuste”, en palabras de Sande, “para realizar eses proxectos aparecen na órbita galega grandes empresas captadoras de capital, a maior parte radicadas en Madrid”, en concreto 16,19% segundo o seus datos (como o caso de Indra, Acciona, Isolux ou FCC), mais tamén outras con sedes en Barcelona, Burgos, Segovia ou Sevilla. Con esta situación remata por producirse, segundo o economista, “a lóxica perversa de que recursos que estaban destinados a que os territorios máis atrasados a nivel tecnolóxico puidesen desenvolverse, acaban en parte nos balances de grandes empresas foráneas”. No seu traballo, este economista comprobou que 23,81% das empresas que lideraron proxectos foron compañías de fóra da Galiza, captando unha parte proporcional dos recursos mobilizados. Ademais, a presenza de empresas non galegas identificábase case na metade (43,58%) do total de proxectos aprobados. Denuncian unha suposta fraude con fondos europeos por parte do goberno do PP de Ponteareas Requisitos e competencias Dentro das políticas europeas de innovación, este investigador considerou tratar as que se destinan a crear as condicións necesarias para permitir un bo desenvolvemento arredor das capacidades dos territorios, neste caso as relacionadas co Fondo Tecnolóxico (FT). Esta iniciativa europea procuraba que as rexións menos desenvolvidas, entre as que estaba a Galiza, puidesen acceder a el e para iso contaban co 70% do total do presuposto. O orzamento co que naceu este Programa Operativo, segundo datos da Dirección Xeral de Fondos Comunitarios do Ministerio de Facenda do Goberno español, foi de 2.000 millóns de euros (2.248.456.484 euros asignados para o conxunto do Estado en prezos correntes). Mais estes recursos contaron con cofinanciamento, polo que á cifra total hai que engadir 1.087,57 millóns de euros de contribución do Estado. A cantidade total de recursos europeos do Fondo asignado á Galiza para o período de execución ascendía a 405,59 millóns de euros (18,04% do total no Estado) que rematou por superar esa cifra até os 460,40 millóns de euros executados finalmente. Alén da saída de recursos, outra das problemáticas que tivo o Fondo foi a baixa execución durante gran parte do período, por exemplo a inicios de 2014, e segundo datos da autoridade de xestión para este programa, a cifra executada era aínda moi baixa, arredor do 33% da axuda total, con só 192,11 millóns de euros. O Consello de Contas constata "atrasos" no emprego de fondos europeos por parte da Xunta Por último, na materialización das axudas, as Pemes e as MicroPemes tiveron poucas oportunidades de participar. En especial quedaron á marxe da percepción destas axudas moitas empresas de sectores tradicionais na Galiza como o comercio ou o turismo. Os controis evitarían parte da fuga de fondos No seu traballo, Sande chega algunhas propostas para lograr minorar influencias externas na captación de recursos europeos, mais sinala que "sería preciso un cambio institucional que permita dotar os organismos, empresas e restantes axentes do Sistema Galego de Innovación dos instrumentos e infraestruturas necesarios". Entre as propostas que achega figuran que as bases dos programas aprobados “recollesen limitacións e mecanismos de control en relación á asignación de recursos a empresas foráneas” e “estabelecer obxectivos máis específicos das políticas segundo as características económicas do territorio". Ademais aconsella “evitar insuflar indiscriminadamente recursos ás contas de resultados de grandes empresas e multinacionais innovadoras españolas ou mesmo foráneas”.