As ausencias industriais de Galicia

Galicia é un país industrial, cando menos en termos relativos. En liña cos contextos español e europeo, desde comezos de século o peso da industria manufactureira dentro do Produto Interior Bruto (PIB) diminuíu desde 16% a 12% no ano 2022. En termos relativos, a galega segue a ser unha estrutura produtiva industrializada en comparación coa nosa contorna inmediata. Durante as últimas décadas o peso da industria manufactureira galega sobre o PIB mantívose sistematicamente por riba da media do Estado. Os datos rexistrados pola economía galega nas últimas décadas continúan desterrando o paradigma dunha economía eminentemente rural e baseada na extracción de recursos primarios, malia que parte desa nosa especialización histórica subsista e manteña certa relevancia nalgunhas partes do territorio. As fontes do noso relativo atraso económico –a nosa renda per cápita ficaba en 2021 aínda en 77% da media da Unión Europea– deben ser buscadas noutro lugar. O sistema produtivo Unha das múltiples posibilidades para aproximar a cuestión pode pasar por realizar unha análise un pouco máis desagregada do noso sector industrial. En efecto, baixo o epígrafe "industria" conviven producións extremadamente diversas, cuxos impactos en termos de emprego, innovación, medioambientais, etc. son tamén ben distintos. Non é o mesmo Ence que Televés, DaVeiga que a térmica das Pontes, Citröen que Finsa. Pero todas elas son empresas que comunmente agrupamos no caixón da industria. Galicia non está a aproveitar o presumible incremento na demanda de bens industriais tecnoloxica-mente avanzados A través da excelente contabilidade económica elaborada polo Instituto Galego de Estatística, podemos establecer tipoloxías de sectores segundo a súa relevancia dentro do sistema produtivo dun país. Esta clasificación pode realizarse separando a industria manufactureira en 25 ramas diferenciadas. En concreto, interésanos observar cales son as ramas industriais pouco relacionadas co conxunto da economía galega e polo tanto pouco relevantes dentro da nosa estrutura produtiva. Estes sectores poden ser identificados como os ocos baleiros ou ausencias dentro da nosa estrutura industrial. Atendendo aos últimos datos sobre relacións intersectoriais publicados polo IGE para o ano 2018, dentro da industria manufactureira as ramas máis intensivas no uso de coñecemento punteiro –maquinaria e equipamento; material e equipamento eléctrico; produtos informáticos, electrónicos e ópticos– forman parte deste capítulo de ausencias. Non se trata aquí de desprezar outras ramas industriais que si teñen un peso importante na nosa estrutura produtiva. Pero a ausencia destas ramas resulta preocupante polo seu maior dinamismo tecnolóxico, as máis proclives a competir en termos de diferenciación en cadanseus mercados e a dinamizar máis os procesos de innovación nos territorios onde producen. Industria tecnolóxica Os últimos datos do índice de produción industrial semellan confirmar esta tendencia. Nun escenario no que Europa busca substituír as importacións industriais de maior contido tecnolóxico para gañar en autonomía estratéxica, a produción industrial nestas ramas industriais destacou entre as que experimentaron maiores caídas. Semella, pois, que Galicia non está sendo quen de se situar neste novo contexto para aproveitar o presumible incremento na demanda de bens industriais tecnoloxicamente avanzados, de fabricación europea. Así mesmo, a ausencia destas ramas prívanos como país dos potenciais efectos positivos da súa actividade no conxunto do país: xeración e difusión de coñecemento, innovacións territorialmente adaptadas, maior consideración dos impactos ambientais, emprego de maior calidade, etc. Pola contra, a actual configuración da nosa estrutura industrial constitúe un incentivo para o establecemento dun determinado modelo de competitividade: baseado na redución de custos laborais, na subvención, no prezo a determinadas subministracións ou en maiores facilidades á hora de explotar os recursos naturais. Sería desexable, pois, abrir unha reflexión sobre a política industrial galega. Non se trata só de incrementar a produción e o emprego industrial en termos agregados. Cómpre estudar tamén que clase de industrias son as potencialmente máis beneficiosas para o noso territorio, para a xente que nel traballa e para o medio ambiente. A tal fin, a discusión aberta e democrática resulta fundamental.