Dependencia, desenvolvemento e pluralización de patróns

Nun fermoso artigo de Xosé Gundín García na revista Cooperativismo e Economía Social (nº 3, xaneiro-xuño, 1991, pp. 97-104), "Prólogo para unha vontade de desenvolvemento rural", Gundín propón, sobre a base da reflexión práctica nunha parroquia rural, a necesidade de transformación das estruturas relacionais. Describe a interacción dunha comunidade co exterior como un esquema de patrocinio-intermediación-dependencia, que funciona como un venturi: no estreitamento do venturi, estaría a instancia de intermediación, dirección interna e punta emerxente da "comunidade dependente" da que forma parte, e elo de unión co que chama "patronato": a instancia que proporciona "os recursos", "o acceso" ou o "favor" fundamental para o bo funcionamento do colectivo fráxil. A alternativa a este empobrecemento relacional consistiría na pluralización dos patróns e mais na horizontalización das relacións. Non obstante, o "patronato" interesaríase en manter o estado de empobrecemento relacional para reproducir a dependencia. Engade: "Esta relación patrocinio-dependencia é simbiótica: cada unha das partes benefíciase (ou iso cre ela). O seu anacronismo non precisa demostración, pero [...] durará en tanto se manteña vertical e pura; durará mentres o patrón sexa só un e só del reciban favor os dependentes. A resignación e os motíns non acaban con esta relación" [p. 100]. Este esquema de dominio-dependencia dunha comunidade rural (que acaso se estenda máis do que ti pensas), tamén pode ser levado á Xeografía Política do noso tempo. Un principio da Xeografía Política consiste en que a periferia non pode acadar a democracia pola dificultade da horizontalización das relacións: as relacións comerciais e de todo tipo deberán pasar por este ínfimo grupo de "intermediación" e as sociedades dos países dependentes vense no caso de pasar polas Horcas Caudinas dunha minoría interna que a trinca e se beneficia do punto de paso obrigado coa instancia xeopoliticamente dominante. Pluralización de patróns O imperio británico tratou sempre de impedir o ascenso doutras potencias para previr a "pluralización dos patróns". Cando xa non tivo potencia bastante, dende primeiros do XX, tratou de reconstruír a alianza na Commonwealth, acaso baixo certa influencia do Round Table Movement. A principal preocupación da diplomacia británica era impedir a emerxencia dunha potencia rival, como Francia, Alemaña ou os EEUU, segundo o momento, sen lle importar abocarnos a dúas guerras mundiais, nin trincar o desenvolvemento doutros moitos países. O imperio británico tratou sempre de impedir o ascenso doutras potencias para previr a "pluralización dos patróns" Despois da Segunda Guerra Mundial, cada vez que os países europeos trataron de intensificar relacións comerciais con Rusia ou o Comecon, os EEUU irritaban as tensións coa Unión Soviética: unha política dirixida a que a Europa quedara "secuestrada" polo comercio e a dependencia dos EEUU. Neste período 1945-1990 o planeta estaba fraccionado en dúas esferas de influencia sen case interconexións. Dende a Perestroika, a Federación Rusa propuxo reconstruír un planeta amable e integrado, sobre a base de relacións relativamente igualitarias entre os países. Foi unha magnífica ledicia para moitos de nós! Dende entón foron emerxendo o que podemos chamar a "pluralización de patróns": en Iberoamérica, na África, en Asia… moitos países deica entón dependentes, parecían podérense erguer con certa horizontalidade e autonomía, comerciar nun mercado mundial sen tantas "restricións ao comercio", e ladear o daniño intercambio desigual: puideron empezar a desabrochar conforme ás propias pautas con certas posibilidades de éxito: expandiuse moito o comercio coa China e cos outros países. China en primeiro lugar foi o grande vector da pluralización de patróns económicos e comerciais. Dende hai uns anos todo parece regredir: os EEUU empeñáronse en restaurar a relación vertical, construíndo para iso as liñas de falla comerciais e militares que andamos a ver: alianzas contra n natura capaces de conducirnos ao fraccionamento planetario, regredir as bolsas xeográficas de miseria e renxer de dentes e o desastre que logo estoupa, como única solución humana, en migracións atroces. Propoño enxergar como crimes contra a humanidade as interferencias no desabrochar dos países, a pesar de causar a súa miseria e marasmo nutricional, con tal de se beneficiaren por dominalos e mantelos na dependencia! Gloria a Pedro Sánchez, na busca das ricaces relacións comerciais con China! E claro: Honor a Xosé Gundín García, que tanto boto en falta!