As exportacións galegas de mocidade

Recentemente fixen un breve informe sobre a perda de peso e de pulso social de Galicia no conxunto de España. Nel resaltaba un dato que a máis dun lector ben informado lle semellaba que tiña que ser un erro. O dato era este: que, segundo o Instituto Nacional de Estatística (INE), en Galicia a poboación entre 16 e 34 anos pasara de 750.000 mozas e mozos en 2002 a 460.000 en 2023. Un declive de case a metade, mentres que no conxunto do Reino de España as cifras foron practicamente constantes. Unha situación alarmante sen paliativos: en vinte anos esa caída supón unhas 14.000 persoas menos aos ano (no total de mozos e mozas). Diante da gravidade do dato semella máis que conveniente ver que está a pasar para que isto suceda. E as causas só poden ser dúas: unha natalidade minguante ou unha migración crecente e constante. Ou unha combinación das dúas. Pois se a poboación máis nova deixa Galicia non queda outra que esperar como resultado que a cada paso nacerán menos nenos dentro do país (e máis nenos, de pais galegos, fóra). Xusto porque emigra a poboación galega máis nova e en idade de ter fillos. Por iso convén analizar os movementos migratorios dende Galicia. E facelo distinguindo dous destinos: cara o resto do Reino de España e cara fóra de España. Porque as fontes estatísticas son distintas e o perfil dos datos tamén. Non é unha pescuda sinxela nin homoxénea pero, como se verá, vainos permitir entender o grave asunto no que andamos metidos. 10.000 partidas ao ano Para detallar a emigración de galegos cara a fóra de España dispomos dos datos do Instituto Nacional de Estatística (PERE-INE) dos novos residentes no estranxeiro procedentes de Galicia (ou as novas inscricións de galegos residentes no estranxeiro). Ofrecen unha tendencia sostida e estable: ao redor de oito mil emigrantes anuais por termo medio entre 2009-2023. Deixamos fóra deste cómputo os inscritos de menos de 16 anos, pois en boa medida serán descendentes de emigrantes previos nacidos no país de destino. Sendo así que os galegos maiores de 16 anos que se inscriben nos consulados a efectos electorais (ollo, porque non poucos emigrarán sen facer ese rexistro, polo que esta estimación é ben conservadora), son unha parte importante daquela caída da poboación total de mozos e mozas coa que comezabamos esta análise. Pois os inscritos e os non inscritos poderían chegar facilmente aos dez mil emigrantes anuais. Ninguén se salva da desfeita e todo o territorio de Galicia sofre unha sangría de recursos humanos Para o último ano (2023) a distribución provincial destes emigrantes galegos inscritos no estranxeiro axústase ben ao peso respectivo: da Coruña saen 3.275: de Pontevedra, 2.437; de Lugo, 1.599 e de Ourense, 2.117. Ninguén se salva da desfeita, e todo o territorio do país sofre unha sangría de recursos humanos (moi ben formados como veremos de seguido) que atopa doado acomodo noutras partes de Europa, pero que no propio país non o vai ter (polo menos nun traballo decente). Calquera de nós pode ollar ao seu redor para ver como se concretan estas cifras en parentes e amigos. E outras 5.000 máis O outro posible destino dos nosos emigrantes máis mozos vai ser o resto de España. Neste caso usaremos os datos do Informe de Mobilidade de Traballadores segundo o nivel académico elaborado pola Xunta de Galicia para os últimos anos. Se só avaliamos os datos do ano 2023 a emigración neta total (os que emigran menos os que veñen de fóra) foron uns cinco mil cara ao resto de España. Pero mentres que nos ocupados universitarios a emigración neta era de catro mil persoas, no caso dos que teñen só estudos obrigatorios foron apenas mil persoas. Estamos especializándonos en exportar traballadores altamente cualificados tamén cara ao resto do Reino de España. Para a media dos dez anos que van de 2014-2023 saíron cara o resto de España algo menos de cinco mil mozos e mozas galegas ao ano con titulación universitaria. Chegados a este punto a conclusión é simple, pero dramática. Aquel afundimento da poboación moza galega nos últimos anos –que semellaba aos meus atentos lectores algo incrible (pasar de 750.000 a 450.000)–, e que se traducía en 15.000 mozas e mozos galegos menos cada ano, encaixa perfectamente nos datos oficiais anuais medios de emigrantes que vimos de revisar: dez mil fóra de España e cinco mil cara ao resto de España. Para saír correndo desta Galicia (que nos din que "funciona"). Sucede por riba que, aínda con ese declive da poboación que queda no mercado laboral dentro do país, e con esa diáspora migratoria crónica, as cifras de parados en Galicia entre os anos 2001 e 2023 seguen sendo practicamente a mesma. "Funcionamos": rematadamente mal.