Galiza-Norte de Portugal: Oportunidades de cooperación

O proceso de integración europea é o máis avanzado do mundo, culminando nunha moeda común. Estes procesos tratan de fomentar a cooperación, aproveitando oportunidades e sinerxías. Entre as diversas estruturas formais que facilitan a cooperación, destacan as eurorrexións, como zonas transfronteirizas con maior interacción económica e de persoas, derivada da proximidade e de compartir diversos aspectos. Distintas formas de cooperación como eurorrexións, eurocidades ou eurodistritos, expandíronse dende os anos 90, ata superar hoxe as 150. Poden ser lugares de encontro ou de fronteira, polas dificultades e barreiras derivadas da pertenza a países diferentes, con distintos marcos normativos e mesmo unha moeda diferente ata a entrada en vigor do euro en 2002. A situación xerada pola pandemia lembrou esas barreiras, que afectaron especialmente ás persoas que traballan nun país e viven no outro. Aínda que non hai datos precisos, superan as 11.000 persoas. Como outro exemplo, Galiza comerciou tradicionalmente máis con rexións veciñas pertencentes ao mesmo espazo económico e normativo, como Asturias ou Castela-León, que coa rexión Norte. "Hai que aproveitar as sinerxías en sectores relevantes" Aquí centrámonos na Eurorrexión Galiza-Norte de Portugal, constituída formalmente coa creación da Agrupación Europea de Cooperación Territorial Galiza-Norte de Portugal (AECT GNP) en 2008, iniciando a súa actividade en marzo de 2010. Aínda que non é a primeira en conformarse, ten tradición de colaboración ao menos dende 1983, coa celebración dalgúns cumios. Asemade, a Comunidade de Traballo Galiza-Norte de Portugal creouse en 1991. A Eurorrexión A Eurorrexión Galiza-Norte de Portugal pode considerarse unha rexión en termos económicos, pois os territorios que a conforman comparten algunhas características unificadoras, dende unha clara identidade cultural ata trazos económicos como unha especialización produtiva semellante, cun peso relevante de automoción, téxtil, agroalimentación, incluíndo a actividade vitivinícola, ou turismo. Porén, atópanse diferenzas notables, entre as que salienta o distinto grao de descentralización. Así, Galiza ten un alto grao de descentralización, asumindo competencias en diversos eidos, dende educación, saúde ou innovación; mentres que Portugal é un país cun alto grao de centralización, que está abordando novamente o debate sobre a rexionalización. Ten unha poboación de 6,3 millóns de habitantes en 2023, sendo maior a achega da rexión Norte (3,6 millóns, 57,4%) que a de Galiza (preto de 2,7 millóns, 42,6%). A contribución ao PIB era tradicionalmente maior na Galiza, situación que cambia dende 2020. O PIB da Eurorrexión acada os 141.000 millóns de euros en 2023, achegando Galiza o 49,3%. O PIB per capita é maior na Galiza que no Norte, se ben nos dous casos é menor que a media da Unión Europea, situándose no 79% e no 67%, respectivamente. Porén, as dinámicas son diferentes, cun maior crecemento económico no Norte (5,6%) que na Galiza (4,2%) en 2022. Ademais, no Norte tende a aumentar a poboación, mentres que na Galiza descende. Como resultado, as dúas rexións tenderon a converxer dende a integración na Union Europea. A taxa de paro sitúase no 7,1% no Norte en 2023, mantendo a tendencia tradicional de ser máis alta na Galiza (9,7%). O papel das políticas é un aspecto clave, malia o distinto grao de descentralización, destacando a aposta de Portugal polas políticas educativas e industriais. A Eurorrexión pode aproveitar as sinerxías en sectores relevantes como a automoción, as enerxías renovables, as biotecnoloxías ou mesmo o envellecemento activo. A dixitalización tamén ofrece oportunidades para a cooperación. Salienta o potencial para as persoas que teletraballan ou nómades dixitais, aproveitando mellor ata o momento esa vantaxe a rexión Norte. Tamén afronta retos conxuntos, como os ambientais, demográficos ou a perda de capital humano novo. Diversas entidades teñen realizado moito traballo de planificación, como amosan, por exemplo, o Plan de Investimentos Conxuntos, a Estratexia de Especialización Intelixente Transfronteiriza ou a Axenda Urbana elaborada polo Eixo Atlántico. Porén, o importante é que ese traballo se plasme na realidade, para aproveitar o potencial da Eurorrexión e a ambición de ter unha visión estratéxica conxunta, que contribúa ao seu desenvolvemento e que non se limite á simple suma das dúas rexións.