O impacto do capital dixital no mundo laboral

Non é que sexa unha innovación, xa que bastaría con botar a vista atrás un par de séculos, por caso, á Gran Bretaña do século XIX, para decatarnos de que o modelo laboral (salarios, xornada, dereitos, afiliación...) que trata de impoñer o que uns dan en chamar "o capitalismo da vixilancia" (Soshana Zuboff) e outros "o tecnofeudalismo" (Yanis Varoufakis) está moi próximo ao do capitalismo desa época cando non ao do feudalismo. Un modelo laboral que, como moi ben sinala Yanis Varoufakis (Tecnofeudalismo, Editorial Deusto) aparece marabillosamente retratado en dúas películas históricas de dous enormes cineastas (Metrópole, de Fritz Lang e Tempos modernos de Charles Chaplin) que individualizan o traballador para logo asignarlle unhas tarefas que o levan ao límite. Un traballador a quen as condicións laborais (salario, xornada, descanso...) non figuran en ningún convenio senón que son fixadas por un algoritmo que, carente de escrúpulos e de sentimentos humanos, só se preocupa por espremelo ao máximo. Un obxectivo que leva, con moita frecuencia, a substituír o que é un traballo cunha xornada laboral por un traballo arreo co que se espera reducir custos e conseguir a máxima produtividade de cada traballador individualizado. En caso contrario, de non conseguir ese obxectivo, o traballador será considerado como "ineficiente" e botado a rúa sen que aquel chegue a entender as razóns nin saber con quen ten que falar para que lle expliquen as causas do despido. Ganancias extraordinarias Se alguén pensa que estamos esaxerando, que se informe das condicións laborais, por caso, en Amazon, pero, en xeral, tamén no resto das GAFAM (Google, Facebook, Apple, Microsoft) "que intensifican a explotación laboral. E non nos referimos unicamente ao traballo dos obreiros que as fabrican e dos mineiros que extraen os metais necesarios para fabricalas, senón tamén ao traballo de obreiros, empregados e executivos de todo o mundo, que está sometido a unha presión sen precedentes a causa dos robots (incluídos os que se encargan de desprazar masas xigantescas de capital nun abrir e pechar de ollos a través dos mercados financeiros globalizados) os diferentes software e, mais en xeral, a reorganización en redes das empresas e as administracións", (Grupo Marcuse, La libertad en coma). Moitas empresas procuran a máxima ganancia mediante a redución de custos empezando, polos laborais A deslocalización empresarial e a fragmentación do traballo xa existían moito antes das redes dixitais pero estas facilitaron e radicalizaron aínda máis estes fenómenos. "A día de hoxe é extremadamente sinxelo desprazar (por aire, mar e terra todo coordinado por ordenador) os medios de produción, as materias primas e os produtos finais. A pesar diso os traballadores non poden seguir o ritmo: as máquinas parten rumbo a China ou a Romanía, pero por desgracia os obreiros da Lorena non poden nin axustar o seu salario aos estándares chineses nin migrar a Romanía", (Grupo Marcuse). Estas empresas avogan en moitos casos por substituír os cadros medios (capataces, xefes de sección, subalternos, cadros técnicos...) por algoritmos que pasan a seren os novos xefes co enorme aforro de custos que isto supón. En realidade nada novo: a procura da máxima ganancia mediante a redución de custos empezando polos laborais. Algo para o que agora se serven dos "avances" que lle permite a tecnoloxía dixital e coa cal poden obter ganancias extraordinarias que chegan a superar 90% dos ingresos. Estas novas tecnoloxías, con esta substitución dos cadros medios, conducen a unha polarización dos empregos no mercado laboral con postos de traballo moi cualificados xunto a outros de moi baixa cualificación. Unha división que non é inevitable, senón que obedece a unha división xa na formación que responde a unha ideoloxía, unha cultura e uns modelos institucionais que son propios do neoliberalismo. Unha división que, a pesar diso, non evita a tan criticada burocratización pola clase empresarial senón todo o contrario, xa que a crecente informatización das actividades conduce a unha nova fase o estado da mesma. " Agora mais que nunca todos os movementos que se dan no traballo deben rexistrarse e disecarse; agora mais que nunca fragméntase e contrólase o traballo [...] simplifícase e concéntrase. Isto supón que se necesitan menos especialistas e técnicos pero mais traballadores menos cualificados: o traballo intelectual decrece", (Grupo Marcuse).