O porco celta recupera pegada na mesa galega

A recuperación e comercialización da raza de porco celta continúa a ser lenta ao contar cuns primeiros anos condicionados pola propia selección de exemplares, un traballo que realiza a Asociación de criadores da raza porcina celta (Asoporcel) desde o seu nacemento en 1999. Malia as dificultades no proceso de cruzamento e recuperación da liñaxe, partindo de animais que se mantiñan en explotacións familiares, dez anos despois -segundo datos do Ministerio de Pesca, Agricultura e Alimentación- conseguían unha poboación de 4.394 exemplares nun total de 285 gandarías. Iván M. Rodríguez: "O porco celta permite crear postos de traballo e facilitar a volta ao rural" A progresión foi constante até 2012 en que se chegaron a contabilizar 4.591 exemplares e 359 gandarías. Após un período de importante descenso (chegou a ter só 2.397 exemplares e 113 gandarías en 2016) conseguiu recuperarse até a chegada da pandemia en 2020. Ese ano incrementaron 20% da produción, alcanzando case os 200.000 quilos. Nos últimos datos oficiais de 2022, a cabana galega contou con 4.173 exemplares (2.271 femias e 1.902 machos) en 140 gandarías. Boas sensacións este 2023 En opinión do responsábel técnico de Asoporcel, Iván Manuel Rodríguez Paz, o sector conseguiu recuperarse estes anos “pola reapertura da hostalaría, unha liña de comercialización na que levaban tempo traballando, e a adhesión á rede de Mercaproximidade que xurdiu o mesmo ano da pandemia”. Rodríguez Paz sinala a Nós Diario que en 2022 se sacrificaron 2.000 animais e xa contan para este ano con 4.300 exemplares inscritos. O tamén veterinario e investigador confirma que "houbo diferentes ritmos nas campañas de porco celta, mais notouse un incremento das gandarías". Levan escasas semanas desde o inicio da campaña 2023 e, polo de agora, “as sensacións que nos transmiten desde as explotacións de cara aos cocidos e ao Nadal son boas”, asegura Rodríguez. Aumento dos insumos e contención dos prezos Como aconteceu con outros sectores, o aumento dos insumos tamén afectou as explotacións. “Os incrementos de produción disparáronse a un ritmo máis elevado que o das vendas”, sinala Rodríguez Paz. Pon como exemplo o prezo dunha malla de arame, necesaria para fechar as explotacións, "que de ter un prezo de 50 euros pasou a valer o dobre" e o mesmo aconteceu cos pensos "que de 300 euros chegaron a valer 600". Pola contra, os seus prezos na Galiza non seguiron ese ritmo ascendente. “Ao sector do porco celta pasoulle igual que ao resto de cabanas gandeiras galegas e o incremento que tivemos nos últimos meses foi moi inferior”, apunta o técnico de Asoporcel, “en concreto, na industria chegou a ser de 3,30 euros/kg e a venda a particulares entre 4 e 5 euros/kg”, cunha variación que ten que ver “con quen traballe cada explotación”. A peste porcina preocupa o sector 'Tres fuciños', o exemplo Na comercialización desta raza hai empresas de porcino que traballan co porco branco e teñen, ademais, exemplares de porco celta. Porén, este ano xa son quince as entidades que apostaron dedicarse en exclusiva e realizan todo o ciclo, desde a cría no monte até a comercialización. "Non representan un gran volume, mais danlle un valor engadido ás súas producións", considera Rodríguez Paz. Un dos mellores exemplos deste último caso, e con anos de experiencia, é a cooperativa Tres Fuciños, localizada no concello de Carballedo (comarca de Chantada) mais con explotacións distribuídas noutros municipios como Agolada (Deza) ou A Caniza (A Paradanta). A súa presidenta, Isabel Costas, explica a Nós Diario que esta raza, se se ten en conta a situación actual, “aínda segue en perigo de extinción” e por este motivo continúan coa proposta que tiñan cando naceron, en 2017, de ter “unha produción responsábel”. Manteñen os animais en carballeiras e soutos ao que lle engaden “produtos de horta que nós mesmas cultivamos”. A súa aposta pola distribución directa en hostalaría viuse truncada coa chegada da pandemia da Covid-19 mais xurdiulles a oportunidade de entrar, en 2020, como produto específico nunha cadea de supermercados cunha ampla rede de estabelecementos na Galiza. “Comezamos só con produto fresco e despois engadimos o elaborado e o salgado”, relata Costas, “axudou ás vendas mais tamén ao coñecemento por parte da clientela da existencia do porco celta”. A previsión deste ano é que sacrifiquen 320 animais, 15% máis que en 2022, unha campaña na que facturaron 180.000 euros. O porco celta triunfa nas contas e na mesa Promoción e imaxe A imaxe e a promoción segue a ser un dous elementos fundamentais para espallar o consumo de porco celta. Neste sentido, o pasado maio, en Lugo, Asoporcel conseguía outro selo para identificar o produto e garantir a súa trazabilidade. Trátase do distintivo concedido por Galiza Calidade que se engade ao logotipo 100% Raza Autóctona Porco Celta que empregaba até o de agora. Con este sinal din que se suma "outra garantía ás consumidoras e aos consumidores que os produtos certificados superaron os controis e normativas de calidade estabelecidas, ademais de asegurar a súa orixe galega". Coincidindo co inicio da campaña, Asoporcel ten previsto realizar as vindeiras semanas varias actividades de promoción. Ademais, o 25 de novembro organizará a quinta edición das súas xornadas técnicas no Pazo de feiras e congresos de Lugo. Nela participarán especialistas en comercialización, xenética e representantes de todas as razas autóctonas porcinas que se recuperan da península Ibérica. “Unha das teimas que temos agora é procurar a profesionalización do sector, tamén neste sentido vai este evento”, transmite o técnico de Asporcel, “non falamos de industrialización, mais si que se trate este tipo de explotación como unha empresa, algo que non sempre é así na actualidade”, engade. A idea final de Asporcel é traballar "a rendibilidade para o que é imprescindíbel optimizar as producións e axudar a que se incremente a raza". Neste sentido, as últimas incorporacións contan con entre quince e vinte reprodutoras "ademais de sumar uns 300 animais". O panorama, segundo Rodríguez Paz, "mudará moito nos vindeiros anos".