A Ribeira Sacra, en perigo

Os anuncios de parte das grandes adegas de non recoller uva este ano na Denominación de Orixe Ribeira Sacra ameazan non só o futuro de centos de familias, senón tamén a conservación dun modelo territorial baseado no cultivo tradicional en socalcos clave para a súa identidade. Houbo unha gran caída no consumo de viño A presenza de excedentes de campañas anteriores nas adegas, xunto a un fenómeno global de diminución do consumo de viño tinto, son algúns dos argumentos das grandes adegas para xustificar as ameazas de non recoller ou rebaixar as cantidades de uva que van adquirir este ano. Unha das empresas que advertiu que non ía recoller uva este ano foi Rectoral de Amandi, que na campaña anterior adquiriu un millón de quilos a 400 viticultores. Esta mesma adega transforma arredor de dous millóns de quilos de uva, a metade recollida xa en viñas da súa propiedade. Nas últimas convocatorias das axudas de reestruturación e reconversión do viñedos en Galicia, como na resolución de febreiro deste ano cun investimento de 2,1 millóns de euros para 102 hectáreas, multiplicáronse sistematicamente as axudas a superficies propiedade dos grandes grupos vitivinícolas industriais. O Sindicato Labrego Galego ten denunciado como nalgunha convocatoria destas axudas cinco grandes adegas levaban 43% dos fondos que se repartían, e a maioría delas mesmo pertencían a grandes grupos que non tiñan a súa sede en Galicia. Semella imprescindible reflexionar se é axeitado pagar grandes cantidades a adegas industriais por novas plantacións mentres se lles deixa de recoller a uva a centos de viticultores, que son a base do tecido económico da comarca e mesmo da xestión territorial das nosas bisbarras. A diminución do consumo de viños, e en particular de tintos, é un fenómeno que transcende as fronteiras galegas. A Comisión Europea estima que a caída de consumo de viño no ano 2023 foi dun 7% en Italia, un 10% en España, un 15% en Francia, un 22% en Alemaña e un 34% en Portugal, o que xustificou a adopción de medidas excepcionais cofinanciadas por parte da UE como plans de reestruturación, a destilación de crise, a vendima en verde ou o incremento das partidas para promoción e investimento. O Goberno francés aprobou un investimento de máis de 200 millóns para iniciar unha reconversión agrícola que inclúe arrancar viñedos de zonas emblemáticas como Bordeos. Destilación de crise Neste momento medidas como a destilación de crise xa terían que realizarse con fondos propios de cada territorio, e na campaña actual están solicitadas axudas para a destilación por parte da Rioxa, Euskadi, Navarra e Galicia, cun prezo determinado polo Ministerio en cada caso. A destilación debe realizarse ata o 15 de novembro de 2024 e o alcol debe dedicarse exclusivamente a fins industriais (farmacia, desinfectantes...). Cada adega pode solicitar un máximo de axuda para destilar 50% da súa produción e comprometerse a elaborar 70% dos quilos que empregou en 2023, e o prezo será o determinado polo Ministerio para cada territorio. No caso galego arredor dun euro por litro, o que implica un problema adicional para Ribeira Sacra, cuns elevados custos de produción debido á orografía e prácticas culturais. Alí estarían os custos de produción máis altos de todo o Estado español, practicamente o custo medio estatal multiplicado por tres. A falta de interese das adegas e os elevados custos de produción son a combinación para unha tormenta perfecta. En todo caso, non é de recibo que se deixen totalmente abandonadas as persoas viticultoras, polo que tamén resulta frustrante o silencio da Xunta, así como a falta de medidas concretas neste tema para garantir a recollida de uva e os prezos, e o apoio ás persoas produtoras que poidan perder ingresos. Os elaboradores tamén deberían fixarse na tendencia á baixa no consumo deses chamados “viños de gama media” e a utopía de conseguir prezos remuneradores baseándose na cantidade e non na calidade. A expansión das zonas vitivinícolas debería facerse con criterios moito máis profundos de sostibilidade social, territorial, ambiental e económica e non alentar burbullas como a que podemos ter na actualidade. Hai un problema importante cos viños tintos, e semella que estamos poñendo as bases para telo cos brancos en breve. Hai anos no Sindicato Labrego Galego tiñamos o lema “cos pés na terra”, que é o que lles pedimos tamén aos responsables na administración e no sector. En 2018 o daquela presidente do Consello Regulador da Ribeira Sacra, José Manuel Rodríguez, salientaba nunha entrevista que vía factible chegar aos 10 millóns de quilos de uva de produción, e agora estamos ante a ameaza de que poidan deixar de recoller máis dun millón de quilos debido aos excedentes, cunha produción de 6.659.286 kg ao ano.