Un salario mínimo rexional?

En febreiro deste ano o Goberno aprobou o importe do salario mínimo para 2023, cun incremento do 8%, ata os 1.080 euros, unha máxica cifra que sindicatos e diversas forzas políticas levaban reclamando dende hai tempo. Superar a barreira dos 1.000 euros no salario mínimo ao mes supón para moitos responsables políticos unha cuestión de xustiza social, unha política redistributiva cara aos máis vulnerables no mercado laboral. Como sempre, este tipo de medidas ten os seus defensores e os seus detractores. Por unha parte, apaixonados defensores do Estado do benestar, que asumen que estas políticas de distribución da renda non teñen efectos significativos nun mercado altamente regulado, como é o laboral. Por outra, os defensores dun Estado liberal alzan a súa voz, alertando dos perniciosos efectos sobre o mercado de traballo e na economía en xeral. Aínda é cedo para poder realizar unha avaliación acaída dos sucesivos aumentos que se teñen dado no salario mínimo nos últimos anos. Os traballos (academicamente rigorosos) que se teñen feito ata o de agora indican que os efectos poden ter sido lixeiramente negativos sobre a creación de emprego no colectivo afectado, pero acompañados dunha importante redución na desigualdade. Hai que ter en conta que no conxunto do Estado, arredor de un millón e medio de persoas vese afectado polo salario mínimo, maioritariamente mulleres, poboación nova e inmigrantes. Os sucesivos aumentos que se teñen aprobado dende 2016 lograron que estes colectivos acadasen un salario digno, cun impacto negativo sobre o emprego estimado próximo a 30.000 postos de traballo. O salario medio bruto anual na Galiza alcanzou os 22.834 euros en 2020 Os maiores custos laborais asociados ao novo nivel do salario mínimo inciden negativamente sobre a capacidade de creación de emprego nos sectores nos que traballan estes colectivos (sector primario, restauración, servizos non cualificados, comercio polo miúdo...). É dicir, as dúas visións contrapostas sobre os efectos dos aumentos do salario mínimo no mercado de traballo teñen parte de razón: conséguese reducir a desigualdade á custa dunha lixeira redución no nivel de emprego. A valoración final, polo tanto, dependerá da importancia relativa que se lle dea a cada un destes dous resultados na balanza. Dimensión territorial do salario mínimo Hai un aspecto, non obstante, que non adoita entrar nos debates políticos, e que está relacionado coa dimensión xeográfica. O impacto do nivel e das subidas no salario mínimo é moi diferente nas comunidades autónomas, debido a que a estrutura salarial é moi heteroxénea, e a que os salarios reais (o salario en función da súa capacidade de compra) tamén son moi diferentes entre as distintas rexións do Estado. Por exemplo, tomando os datos da Enquisa de Estrutura Salarial, elaborada polo INE, para o ano 2020 (último ano para o que temos datos) o salario medio anual bruto para o conxunto do Estado situábase en 25.165 euros, e o salario mediano (o que deixa exactamente o 50% dos traballadores por riba e por baixo) era de 20.920 euros. Isto supón que un salario mínimo de 1.080 euros en 14 pagas representa o 60,1% do salario medio nacional e o 72,3% do salario mediano. No caso de Galicia (cun salario medio de 22.834 euros e un salario mediano de 19.389 euros) estas porcentaxes representan o 66,2 e o 78% respectivamente. En cambio, na Comunidade de Madrid, con salarios moito máis elevados (o medio era de 28.829 euros e o mediano de 23.231) as porcentaxes redúcense ata o 52,4% e o 65,1% respectivamente. É dicir, un salario mínimo homoxéneo a nivel nacional implica uns custos laborais para as empresas claramente diferentes, o que terá un diferente impacto na capacidade de creación de emprego por rexións. Por outra parte está a capacidade de compra dos salarios, que fai que nalgunhas rexións (con prezos da vivenda moito máis reducidos, menores aumentos do IPC, etc.) un salario de 1.080 euros teña moita máis capacidade de compra que noutras. Por exemplo, o custo medio do aluguer dunha vivenda de 50 m2 en Madrid sitúase en 812,5 euros, segundo os datos do portal inmobiliario Fotocasa. En Galicia, un inmoble de similares características tería un prezo aproximado de 406 euros, é dicir, a metade do custo en Madrid. En termos comparativos, isto implica que un salario mínimo de 1.080 euros mensuais en Madrid non garante unha vida digna, mentres que no caso de Galicia deixa os traballadores nunha situación un pouco máis desafogada. Isto lévanos a que se debe abrir un debate sobre a dimensión xeográfica do salario mínimo. Sendo unha política redistributiva fundamental, é preciso dotala de flexibilidade para adaptala ás necesidades propias de cada territorio do estado.