O sector do mar loita pola súa supervivencia

O sector pesqueiro vive en crise permanente. Esta circunstancia deriva en gran medida dos rápidos cambios que se producen nas condicións de acceso aos recursos pesqueiros e da propia fraxilidade do equilibrio ambiental das pesquerías, que acaban condicionando fortemente a evolución do sector. Esta certeza fai que a noción de crise na pesca sexa unha liña de investigación en si mesma no ámbito das Ciencias Sociais, e que a xente que vive do mar se perciba como protagonista dun proceso de reconversión que implica a necesidade e a urxencia de actuar. Nos últimos anos, o sector ve multiplicarse as problemáticas que o ameazan, e ante a adversidade, aumenta o seu nivel de compromiso, organización e de reivindicación por parte dos diversos colectivos que o integran. Desde o comezo desta década as súas demandas protagonizan xornais traendo á primeira plana os problemas do sector pesqueiro. Da altura ao marisqueo a pé É o caso do mariñeiros da volanta e do cerco, que en outubro de 2015 acamparon durante semanas diante dos edificios administrativos da Xunta en Santiago para reclamar un maior apoio do Goberno galego. Armadores e tripulantes de 120 pesqueiros, e as súas familias, non levantaron o campamento ata ben entrado xaneiro de 2016. É preciso un novo pulo que mude a dinámica regresiva actual, que leva a unha perda de peso das actividades do mar na economía E é o caso da flota de fondo, que desde o outono de 2022, coa entrada en vigor do regulamento de acceso a augas profundas da Comisión Europea, viron pechado o acceso a gran número de caladoiros nos que tradicionalmente faenaban os barcos de arrastre, enmalle e palangre. Esta prohibición mobilizou as confrarías galegas no Día de Europa, o 9 de maio de 2023, para expresar o seu malestar en Ribeira en defensa da pesca de fondo. Non só concentracións, tamén cartas abertas e comunicados públicos que Bruxelas non foi quen de atender, aínda que un ano despois o Comité Científico Técnico da Pesca da Comisión Europea recoñeza que o impacto socioeconómico nas rexións afectadas parece ser maior do inicialmente previsto. Este ano 2024 comezou coas mobilizacións de miles de persoas, organizacións pesqueiras, sindicais e ecoloxistas en defensa do mar, alertados pola chegada ás praias de refugallos plásticos procedentes de contedores perdidos no Atlántico, pero con reivindicacións de maior calado relativas ao futuro da actividade nas rías. E tamén o marisqueo. A gran mortaldade de bivalvos ocorrida este inverno nos areais galegos fixo que as mariscadoras alzasen a súa voz, esixindo solucións e pedindo axudas para afrontar as consecuencias de factores impredicibles como as altas temperaturas das augas ou as fortes chuvias, pero tamén doutros moi evitables como os vertidos incontrolados, tanto de auga dos encoros, que se deixa saír sen control, como de substancias tóxicas procedentes de explotacións mineiras que acaban chegando ás praias. As súas reivindicacións son ambientais e tamén laborais, porque loitan para manterse como profesionais cando as circunstancias non lles veñen de cara. Ameaza eólica E os problemas medran. Os parques eólicos mariños son como xigantes que ameazan a pesca de baixura e fan que o sector de toda España se levante en defensa da pesca artesanal. A pasada fin de semana mobilizáronse en Cangas para evitar que se implanten nas costas atlánticas e cantábricas os parques que xa ven moi próximos, en Viana do Castelo. Son só algúns exemplos de queixas por parte da pesca industrial, litoral e artesanal e do sector marisqueiro. E neste camiño, as organizacións empresariais, reunidas este mes en Burela, reivindican cambios na política pesqueira europea que permitan a continuidade dunha actividade ameazada pola competencia doutros usos do espazo mariño. Pero parece que só os profesionais do mar ven o futuro en perigo inminente. Xa que logo as administracións que a diferentes escalas se encargan de ordenar e planificar o sector, non teñen esa percepción. Bótase en falta unha estratexia integral para o sector pesqueiro que permita unha actividade sustentable e que marque o camiño das medidas e intervencións que agora só parecen ir afrontando os problemas segundo eles van chegando. Agora é preciso un novo pulo que sirva para mudar a dinámica regresiva actual, que leva a unha perda de peso das actividades do mar no conxunto da economía. Porque está en xogo o futuro do sector, porque moitos outros sectores dependen do pesqueiro e porque o desenvolvemento sustentable das comunidades costeiras está fortemente vinculado ás actividades do mar e aos valores do patrimonio cultural pesqueiro.