O que se conta e o que non se conta

Chévere recunca na medición da distancia que separa as versións que se fixan na memoria colectiva e a realidade dos feitos acaecidos. A vida de Hellen Keller foi, sen dúbida, apaixonante: a primeira muller xordocega que logra un título universitario foi utilizada como un modelo de autosuperación a través do esforzo individual, ou sexa, un referente dos discursos motivacionais tan de moda nestes tempos (se en algo acerta sempre a compañía é na pertinencia dos temas que escolle). Mais se cadra, trátase dunha estratexia para transmitir certos valores que se lle queren impoñer á sociedade. Hellen Keller, a muller marabilla? ilumina facetas da vida da protagonista que, por algún motivo, quedaron ocultos: a investigación de Chévere descobre unha muller entregada á causa socialista, defensora de Lenin e da revolución rusa, anticapitalista, sindicalista, feminista e antibelicista. Por que non se acepta que unha das persoas máis famosas do século XX nos Estados Unidos sexa comunista é tan só unha das preguntas que o espectáculo lanza, relacionándoa coa campaña aparecida nestes últimos anos nas redes sociais que afirma que Helen Keller é un fake: mesmo chegou a aparecer unha petición en change.org para eliminala dos libros de historia. Negar calquera opinión que fale en contra do sistema non semella unha estratexia tan recente, e iso lévanos a outra cuestión: cal é a posibilidade da disidencia na nosa sociedade? No espectáculo, o emprego da lingua de signos remite a un conflito lingüístico que coñecemos ben: unha cultura apoiada nunha lingua propia é reducida ao papel de minoría, en non poucos casos menosprezada, polo único motivo da súa pertenza a ese colectivo. Mais tamén evoca o esforzo necesario para que a comunicación dea lugar ao achegamento e non a un simple intercambio de información. A narrativa de Chévere adquire aquí unha sutileza que contempla a complexidade do reto. A irónica estrutura de titorial da función redunda na sorpresa continua que o público vai experimentando a medida que se descobren novos elementos dunha trama que se despega do relato oficial, mentres Ángela Ibáñez fala como nativa da lingua minorizada, Chusa Pérez de Vallejo como intérprete e tradutora profesional, e Patricia de Lorenzo como principiante inexperta. A propia Keller aparece tan só como un manequín que se monta e se desmonta segundo as necesidades do relato, igual que a figura pública que os medios crearon e desarmaron a conveniencia. Ao final, a protagonista encárnase para recitar o discurso que pronunciou contra a intervención dos EUA na I Guerra Mundial, chamando á clase obreira a evitar ese paso: a súa actualidade explica moitas cousas sobre o sistema que rexe o mundo.