A guerra polo control dos recursos mineiros desangra a República Democrática do Congo

O documento entregado esta terza feira polo grupo de expertos e expertas sobre o Congo da Organización de Nacións Unidas (ONU) ao Consello de Seguridade do organismo sinala que “a situación humanitaria e de seguridade no leste da República Democrática do Congo, que permanecía afectada por unha intensa violencia, seguiu deteriorándose. As tensións rexionais afectaron negativamente o conflito e os enfrontamentos nas tres provincias orientais”. O relatorio condena “nos termos máis enerxéticos” os ataques contra civís por parte das forzas armadas da República do Democrática do Congo e das milicias da oposición apoiadas polos Gobernos de Ruanda e Uganda. Neste sentido, advirte de que “a escalada de violencia no leste segue provocando desprazamentos masivos de poboación e exacerbando unha situación humanitaria terríbel". Un informe revela que o M23 non está a cumprir o acordo de paz no Congo O informe desvela o uso indiscriminado da violencia sexual contra as mulleres por parte dos actores en contenda. Neste sentido, confirma que “en 2023 rexistráronse 122.960 casos de violencia sexual contra as mulleres”, 90% dos cales correspóndense con nenas. Ao tempo, o documento apunta que “a rápida escalada da crise por parte do M-23 achega o risco moi real de provocar un conflito rexional máis amplo". O Movemento 23 de marzo (M-23), a principal forza de aposición ao Goberno estatal, que conta co apoio directo dos Executivos de Ruanda e Uganda e a simpatía da administración francesa e estadounidense, está gañando nas últimas semanas rapidamente posicións nas provinciais orientais do país, unha área que leva en conflito permanente desde o xenocidio ruandés de 1994, no marco do cal foron asasinadas entre 800.000 e un millón de persoas. Unha nación rica A República Democrática do Congo (RDC) leva en guerra practicamente desde a proclamación da súa independencia en 1960. Segundo as estimacións da ONU, máis de nove millóns de persoas perderon a vida só nestas tres últimas décadas de conflito, directamente ligado desde os seus inicios ao control dos importantes recursos naturais do país. Neste sentido, a situación do pobo congolés non se pode explicar sen a herdanza dun pasado e dun presente marcado por diversas formas de colonialismo. Trátase dun dos países máis ricos do mundo en recursos naturais. A este respecto, o Programa das Nacións Unidas para o Medio Ambiente (Pnuma) calcula que a nación ten reservas minerais sen explotar valoradas en 24 billóns de dólares, conta coa metade dos recursos hídricos de África, máis a metade da cuberta forestal do continente e 80 millóns de hectáreas de terra cultivábel con capacidade para alimentar a todo o continente. Cobalto, litio e coltán son os minerais decisivos na revolución industrial en marcha. Neste sentido, a República Democrática do Congo concentra ao redor de 71% da produción mundial de cobalto e 35% da reservas totais de coltán, representando en 2022 as exportacións destes dous metais uns ingresos 25.000 millóns de dólares, que significou un terzo do Produto Interior Bruto (PIB) do país nese ano. Un país empobrecido A riqueza da República Democrática do Congo a nivel de recursos naturais contrasta coas altas taxas de pobreza do país. Segundo desvelou un informe do Banco Mundial de 2022, 74,6% da poboación vive con menos de 2,1 dólares ao día, e aproximadamente unha de cada seis persoas vive na extrema pobreza, sendo abafadora a fenda entre a riqueza nacional do país e as condicións de vida dos seus cidadáns e cidadás. O que diria Lumumba sobre o EURO? O Índice de Desenvolvemento Humano de 2022 da ONU sitúa a RDC no posto 183 para unha lista de 191 países. Nesta dirección, o relatorio non só constata as elevadas taxas de fame senón, tamén, a ausencia duns servizos básicos axeitados, destacando entre estas carencias as prestacións sanitarias. Así, a Organización Mundial da Saúde (OMS) apuntaba que en 2023 a mortalidade materna era tres veces superior á media mundial. O Instituto Tricontinental de Investigación Social, un think tank especializado en estudos sobre o Terceiro Mundo, explica que “mentres existan estes recursos minerais no Congo, haberá forzas que tratarán de desestabilizar o país. Pero os minerais non son a orixe do problema: é o capitalismo", sinala. Nese sentido, pregúntase, "cal é a diferenza entre Noruega, por exemplo, un país rico en recursos con lucrativas reservas de petróleo, e a República Democrática do Congo? A RD do Congo quedou atrasada na cadea de produción capitalista”conclúe. O control dos recursos Os investigadores do Instituto Tricontinental consideran que “o problema principal é que o pobo congolés non ten o control dos seus recursos”. Nesta dirección, apuntan a que “as solucións aos problemas que arrastran están a ser obstaculizadas en varias frontes: o extraordinario poder das empresas mineiras, fundamentalmente de orixe australiana, europea e estadounidense até hai pouco, desbaratou os esforzos por lograr a soberanía dos recursos e as potencias imperiais que utilizaron o seu diñeiro e o seu poder militar para subordinar as clases dirixentes locais aos intereses estranxeiros”. A dura ofensiva do Movemento 23 de marzo das últimas semanas atende a esta lóxica. Nesta liña, non é casual que o grupo opositor intensificara as súas actuacións tras asinar o pasado 20 de xaneiro, o presidente do país, Félix Tshisekedi, un acordo cunha empresa pública da China para pór en marcha unha sociedade mixta para explotar o cobalto e o cobre. O mesmo pacto compromete ao grupo chinés a executar investimentos en novas infraestruturas na RD do Congo por unha contía de 7.000 millóns de dólares. Colonialismo O referido acordo recolle algunhas medidas para reverter o modelo colonial da economía congolesa. Así, estabelece a posta en marcha dun sector transformador ligado ao coltán e ao cobre e unha participación do Estado no 40% do capital das centrais hidroeléctricas levantadas nos últimos anos no país por China, que se ten convertido xa no primeiro operador mineiro do Congo. Precisamente, un novo factor de desestabilización da rexión dos Grandes Lagos é o traslado á zona da confrontación entre Estados Unidos e China Unha nación marcada polo colonialismo O presente da República Democrática do Congo está marcado polo colonialismo. Un colonialismo que desde a segunda metade do século XIX acometeu o espolio dos principais recursos naturais do país e fanou unha vez alcanzada a súa independencia formal en 1960 calquera posibilidade de desenvolvemento mediante a inxerencia permanente polos procedementos que definen desde mediados do século XX ao neocolonialismo.