Militarismo e Unión Europea

O pasado luns o Estado español asinou un acordo con Ucraína polo que neste 2024 daralle apoio militar por valor de 1.130 millóns de euros; un acordo co que o presidente do Goberno español segue afondando na máxima do estratega da antiga Roma Flavio Vegecio Renato, "si vis pacem, para bellum" (si queres a paz, prepara a guerra); unha máxima á que semella que nos últimos tempos se teñen aboado todos os estados da Unión Europea (UE). A idea de un exército propio estivo sobre a mesa da UE en diversos momentos, pero nunca foi tomada a serio nin sequera polas elites comunitarias. Mantíñase un acordo tácito, ao que só poñía reticencias Francia buscando manter a súa condición de potencia, polo que os membros da UE recoñecían o liderado dos Estados Unidos de América (EUA), deixando nas súas mans a cuestión militar global, que se organizaba por medio da OTAN, e como pago comprábanlle aos EUA a maioría do armamento e equipamento militar empregado polos exércitos de cada un dos estados. Tal acordo supoñía un importante beneficio para os EUA, garantíndolle exercer a súa hexemonía no ámbito político-militar e un gran negocio para o seu complexo militar-industrial, que como é sabido constitúe un dos motores principais da economía norteamericana. O reforzo da UE no campo militar responde a unha necesidade dos Estados Unidos de América O debate sobre o exército europeo nunca chegou a ser real na poboación, en parte porque as elites da UE eran conscientes da súa complexidade e das diferenzas existentes entre os europeos e os estadounidenses, ao estar presentes na memoria colectiva de Europa os efectos catastróficos das dúas guerras mundiais; favorecendo esa memoria a existencia dun forte movemento pola paz, animado sobre todo por organizacións políticas e sociais de esquerda. Un movemento que tivo dous dos seus momentos máis altos nas mobilizacións contra a instalación dos mísiles nucleares Pershing II e Cruise nos anos 80 do século pasado, ou xa no actual século na loita contra a guerra de Iraq. Cambio de perspectiva na poboación Pero a realidade ten mudado de xeito radical nos últimos tempos e os datos do Euro-barómetro do Parlamento Europeo publicados hai uns días din que máis de 70% da poboación avoga pola chamada política de defensa común e por aumentar a produción de armamento. Un cambio relacionado directamente co efecto da guerra na Ucraína entre a poboación, polo medo que crea ter unha guerra en Europa, pero non só por iso; levamos anos con unha operación planificada e continuada para inocular na poboación medo e militarismo. Só precisamos botar a vista un pouco atrás e atopamos multitude de declaracións de gobernantes, especialistas presentados como imparciais, centos de miles de noticias nos medios de comunicación de maior audiencia, etc., trasladando a mensaxe dun perigo inminente que xa non provén do terrorismo, senón de China e Rusia, e defendendo que a Unión Europea debe aumentar o gasto en armamento, ao ser o único camiño para a paz. Que hai detrás? En marzo de 2022 o Consello Europeo aprobou o chamado Compás Estratéxico, presentado como un ambicioso plan de acción para reforzar a política de seguridade e defensa até 2030. Nunha visión rápida dá a impresión de que busca camiñar cara a unha UE que se independice dos EUA e pase a ser un centro de poder militar, afectando por tanto á posición hexemónica dos norteamericanos. De ir iso adiante, desaparecería o beneficio do complexo militar-industrial dos EUA e botaría por terra o argumento de que a UE non deixa de ser un instrumento do imperialismo que, ademais, co desenvolvemento da guerra en Ucraína, ten aumentado a súa dependencia en todos os ámbitos. Pero como moitas veces as aparencias enganan, podemos dicir sen medo a equivocarnos que ese reforzamento da UE no campo militar responde basicamente a unha necesidade dos propios EUA. Na súa Estratexia de Seguridade Nacional para 2022 os EUA deixan claro que China é o seu inimigo estrutural a longo prazo, mentres Rusia éo a curto prazo; e tamén recollen que necesitan unha UE que forneza de material bélico a Ucraína sen que se vexa afectada a produción norteamericana, que debe centrarse na posibilidade nada remota dun novo escenario de operacións en Asia. Como deixou claro Josep Borrell, o compás estratéxico non busca ser unha alternativa á OTAN, senón compartir a carga militar cos EUA. E iso reafirmouse no Concepto Estratéxico aprobado pola OTAN no Cumio de Madrid en 2022, que "recoñece o valor dunha defensa europea máis forte e máis capaz que contribúa positivamente á seguridade transatlántica e mundial, complementaria e compatíbel coa OTAN".