Unha nova vaga descolonizadora percorre o Sahel ao berro de "Fóra Francia"

O presidente do Senegal, Bassirou Diomaye Faye, anunciou esta semana a decisión do seu Goberno de comezar os trámites para integrar o seu país na Alianza dos Estados do Sahel. O pronunciamento de Faye está en liña co programa electoral da súa formación, que gañou os comicios no pasado mes de marzo prometendo un Senegal soberano e xusto en liña co programa nacionalista e antiimperialista da súa formación, Patriotas de Senegal. O máximo dirixente de Patriotas de Senegal e primeiro ministro do Executivo de Faye, Ousmane Sonko, aclaraba o pasado mes de maio, nun encontro con estudantes na capital do país, Dakar, que "o desexo do Senegal de ter o seu propio control é incompatíbel coa presenza duradeira de bases militares estranxeiras". Neste sentido, apuntaba que “60 anos despois da independencia, debemos cuestionar as razóns polas que o Exército francés aínda se beneficia de varias bases militares no noso país". Francia completa a retirada dos seus soldados, expulsados de Níxer, o terceiro país do Sahel do que marchan en ano e medio O Executivo de Senegal entende que a presenza de tropas francesas no país responde á vontade da antiga metrópole de perpetuar a dependencia, co obxectivo de continuar cunhas políticas que consideran responsábeis do subdesenvolvemento da nación.Neste sentido, Diomaye Faye defendeu na campaña electoral nacionalizar os sectores estratéxicos da economía, actualmente en mans de compañías de capital estranxeiro. A análise dos dirixentes do Senegal é partillada polos Gobernos dos tres países que fan parte da Alianza dos Estados do Sahel. A organización foi fundada en setembro de 2023 polo Burkina Faso, a Malí e o Níxer en resposta a ameaza da Comunidade Económica de Estados de Africa Occidental (Cedeao) de invadir ese último país.Porén, non tardou en perder o seu carácter conxuntural de alianza defensiva, converténdose nunha estrutura de natureza permanente que aposta por articular un bloque rexional alternativo ao conformado pola Cedeao, tutelada por Francia e os Estados Unidos de América. A soberanía como chave A soberanía política e o desenvolvemento económico son os obxectivos centrais da Alianza dos Estados do Sahel. Nesta liña, os integrantes da mesma traballan en proxectos enerxéticos conxuntos e exploran a posibilidade de estabelecer iniciativas rexionais de enerxía nuclear civil. A este respecto, o historiador indio especializado no Terceiro Mundo, Vijay Prashad, considera que “a Alianza de Estados do Sahel representa un intento de defender as demandas de soberanía e o dereito de autodeterminación, un programa polo que os pobos do Níxer, o Burkina Faso e a Malí envorcáronse nas rúas para apoialo”. A acción gobernamental dos Executivos da Alianza dos Estados do Sahel coincide no fundamental. Neste sentido, o Burkina Faso, a Malí e o Níxer teñen adoptado medidas nestes últimos anos para recuperar a propiedade dos seus recursos naturais, mediante a revisión dos códigos e contratos mineiros, e conseguindo que as tropas francesas abandonen o seu territorio. Ao tempo, preparan unha nova moeda que substitúa o franco CFA, imposto por Francia a 14 antigas colonias africanas. Níxer revisará os acordos cos países con bases militares após expulsar os soldados franceses O franco CFA garante ao Goberno de París o control monetario da súas antigas colonias africanas e impídeos desenvolver calquera política económica independente. Asemade, o Executivo galo obriga estes países a manter, polo menos, a metade das súas reservas de divisas no Banco de Francia. Na mesma dirección, o economista exipcio Samir Amín, residente durante anos no Senegal, apuntou que a Comunidade Financeira Africana ten servido “para esmagar as esperanzas das antigas colonias francesas mediante un programa de débeda e austeridade impulsado polo Fondo Monetario Internacional”. A soberanía das nacións do Sahel non está só restrinxida por estas cadeas monetarias. A este respecto, Vijay Prashad apunta que “Francia mantivo as estruturas neocoloniais que permitiron ás empresas francesas apoderarse dos recursos naturais da rexión, como o uranio do Níxer, que alimenta un terzo das lámpadas francesas”. Nesta dirección, non é casual o control que exercen as multinacionais francesas sobre os sectores chave das economías destes países. O control dos recursos Un bo exemplo disto é Somaír, a compañía que explota o uranio deste último país. 85% do capital da mesma é propiedade a Comisión de Enerxía Atómica de Francia e de dúas empresas francesas, ficando o outro 15% en mans do Goberno do Níxer. Mentres perto da metade da poboación deste país vive por baixo do limiar de pobreza e 90% carece de electricidade, en 2018 o uranio nixerino alimentaba unha de cada tres lámpadas en Francia. Precisamente onte coñeceuse que o Executivo nixerino ten moi avanzado o proceso de nacionalización dos xacementos de uranio e traballa nunha xestión conxunta coa empresa estatal rusa Rosatom, que xa ten asinados varios contratos co Burkina Fase e a Malí para construír novas centrais eléctricas. O pasado colonial marca o presente do Sahel O Burkina Faso, a Malí, o Níxer, o Senegal e outras nacións do Sahel partillan unha historia conxunta que marca o seu futuro. A mesma está determinada polo colonialismo francés, o que explica que o berro de “Fora Francia” estea abaneando toda a rexión nos últimos anos. Un movemento que arrancou coas protestas masivas do Senegal de 2018, continuou cos golpes militares de carácter antiimperialista do Burkina Faso, a Malí e o Níxer e seguiu coa expulsión dos forzas francesas deses tres países entre 2021 e 2023. "Cantidades devastadoras" de crianzas, en risco de morte no Corno de África e o Sahel por mor da seca O proceso vivido nos últimos anos no Sahel non se explica sen a lóxica interna das súas sociedades, pero, tampouco, sen a súa tradición política, derivada de décadas de loita anticolonial que definiu un corpo doutrinal e un imaxinario colectivo. Neste sentido, son recorrentes as referencias a dirixentes como Leopold Senghor de Senegal ou Thomas Sankara do Burkina Faso, coñecido popularmente como o “Che Guevara” africano e asasinado en 1987 tras un golpe de Estado promovido polo Goberno francés de François Mitterrand. Os pobos do Sahel buscan avanzar na afirmación da súa soberanía. O Nixer revocou en maio o convenio militar con Estados Unidos de América e agora a Alianza dos Estados do Sahel reclama a saída das tropas estadounidenses de África.