Novos escenarios, novas teses para a esquerda

Vivida unha cuarta parte do século XXI, o mundo non é o que coñecemos a finais do século XX, onde se derrubou o bloque socialista e emerxeron outras esquerdas que, sobre todo en América Latina, sen provir do vello proxecto comunista e recollendo a súa herdanza, tentaron pensar proxectos políticos que negasen o fin da historia e bebesen do nacional-popular. Tras a derrota do bipolarismo, o unipolarismo de hexemonía e dominación dos EUA comezou en pouco tempo un proceso de derrube, irreversíbel, pero lento, e cando case cumprimos un cuarto do novo século podemos afirmar, sen paliativos, que nos atopamos xa nun mundo multipolar, tamén en pleno proceso irreversíbel de ascenso. E aínda que a esquerda tivo un auxe electoral ante os efectos devastadores do capitalismo na súa fase neoliberal, comezou a quedar sen ideas, lembrando esa pintada en tantas paredes que di: "Cando tiñamos as respostas, cambiáronnos as preguntas". A dereita, en cambio, soubo ler moito mellor que a esquerda o cambio de época e adaptouse mellor ás novos paradigmas culturais e comunicativos, así como a súa tradución no plano electoral. Por iso comezaron a xurdir monstros como Trump, Bolsonaro ou, máis recentemente, Milei. E non é algo temporal, comezaron a ter vitorias electorais que van consolidarse en caso da reelección de Trump en Estados Unidos. Mentres os estados-nación sexan a base dunha soberanía parcial vai ser imposíbel executar políticas de xustiza social para os nosos pobos É por iso que a esquerda ten o desafío histórico de repensar o seu proxecto político, pensar novas teses para novas sociedades, cada vez máis desestruturadas e individualizadas baixo a cultura do emprendurismo e o sálvese quen poida, cada vez máis influenciadas polos medios de (deas)información, as fake news e as redes sociais, e onde ante a falta de valentía da esquerda, os ricos, especialmente desde a pandemia, son cada vez máis ricos. As novas teses da esquerda deben pensar todos estes factores, algúns novos, algúns permanentes no tempo, pero que lograron deixar atrás o momento estático no que parece permanecer a esquerda: —Imperialismo: falar de imperialismo non é unha cuestión do século XX, neste cuarto do século XXI vimos como destrúen países (Haití, Iraq, Libia, Siria), impoñen bases militares (unhas 800 estadounidenses e da OTAN no mundo, 76 en América Latina e o Caribe e 275 en Europa), e impulsan golpes de Estado, como en Honduras 2009 ou Bolivia 2019. —Colonialismo: o xenocidio en Palestina volveu poñer os ollos do mundo no Medio Oriente, pero non podemos deixar de mirar o Sahel africano onde militares (a única estrutura estatal que EUA non puido dominar) nacionalistas expulsan as tropas francesas e recuperan os seus recursos naturais. En América Latina temos exemplos dabondo, a situación de Porto Rico ou das Malvinas en Arxentina e próceres que combateron e nos marcaron o camiño como Túpac Amaru, Bartolina Sisa, Atahualpa, Túpac Katari, Bolívar, Sucre, San Martin, Artigas, Morazán, Martí, Sandino, Farabundo Martí, Mariátegui, Zapata, Villa, Cárdenas, Allende, Torrijos, Fidel Castro ou Hugo Chávez. —Crise climática e ecolóxica: a crise climática, que se traduce nun conxunto de crises superpostas como a alimentaria e as guerras polos recursos naturais, como o litio ou a auga, debe levarnos a apostar por unha crítica ao modo de produción capitalista sustentado na explotación do sur e ao intercambio de débeda externa por coidado da nosa Nai Terra. —Soberanía: mentres os estados-nación sexan a base sobre a que reside a soberanía parcial, subordinada en moitos casos a estruturas imperiais como o Departamento de Estado, Comando Sur ou a UE, vai ser imposíbel executar políticas de xustiza social para os nosos pobos. É necesario romper eses marcos, traducidos en acordos de cooperación, zonas económicas especiais ou explotación dos recursos naturais dos pobos do sur para beneficio do capital transnacional. —Nova orde económica internacional: Mentres as estruturas de dominación como o FMI, Banco Mundial ou Ciadi sigan marcando a axenda económica dos nosos países, é imposíbel a soberanía. Xa o dicía Salvador Allende: "É necesario instaurar a democracia económica para que a actividade produtiva responda a necesidades e expectativas sociais e non a intereses de lucro persoal". —Socialismo democrático: o novo proxecto político das esquerdas debe ser o do socialismo, como proxecto oposto ao capitalismo, e debe ser democrático, construído desde abaixo e para os que teñen voz, pero foron eternamente silenciados polas elites políticas, económicas e mediáticas. Adaptado á realidade nacional de cada país, pero sustentado nos piares comúns do anticapitalismo, antiimperialismo, anticolonialismo, nunha aposta pola soberanía e a xustiza, que non só aposte á loita institucional, senón á loita ideolóxica e á de masas, nas rúas, con novos códigos adaptados á batalla cultural contra unha extrema dereita en ascenso á que hai que disputarlle os valores da liberdade, a democracia e os dereitos humanos para todas as persoas. Unha esquerda que loite polo ben común, contra a mercantilización dos bens comúns, por unha educación, saúde e emprego dignos. Finalmente, as esquerdas deben adoptar a consigna que non se cansa de repetir a presidenta de Honduras, Xiomara Castro: "Prohibido esquecer que somos resistencia". Somos resistencia, ao capitalismo, ao imperialismo e ao colonialismo. Somos resistencia na barricada e no goberno. Somos resistencia se queremos construír un mundo mellor para a humanidade, con xustiza social, climática e de xénero.