“Se saír de España significa saír da Unión Europea, estupendo”

Á mesma hora da entrevista [realizouse na Coruña este 10-O], o president Puigdemont está a punto de facer a declaración de independencia no Parlament. “Estiven vendo a televisión até hai un minuto e a información é terríbel, estaba a presentadora e dous comentaristas contrarios á independencia…” Unha hora máis tarde, rematada a entrevista, Oliveres pregunta á organización da charla polo resultado. Inda nada. O profesor, xubilado hai un par de anos na Autónoma de Barcelona onde continúa impartindo algún curso, fica inquedo. Moi cedo esta cuarta feira, antes de tomar o voo de regreso, fai unha reflexión por teléfono sobre o acontecido no Parlament. “Foi unha declaración axeitada. Puigdemont cumpriu unha expectativa e abriuse a unha negociación. A independencia toma máis forza. É o máis conveniente: paciencia. Veremos cal é a resposta desde o Estado”. A paciencia é unha das virtudes do camiñante. Na charla na Coruña falara dela. 

 

-Como se sente estes día como catalán?

 

-Para min a independencia é unha aspiración desde hai uns anos. É algo que foi madurando. De entrada éramos comunistas, pero fomos evolucionando polas agresións desde o goberno central e desde a monarquía. O número de independentistas foi aumentando e hoxe son un máis e considero que é bon que se chegase até aquí. Penso que os pasos déronse debidamente, pero quizá quedaron incompletos. Houbo referendo, mais as forzas de seguridade do Estado impediron a votación e polo tanto os resultados non reflicten a opinión da totalidade da sociedade catalá porque houbo unha parte importante que non participou.

 

-Pensa que foi un referendo sen garantías ou sen lexitimidade?

 

-Non o dígoo polas garantías nin pola lexitimidade do resultado, que penso que está implícita. A Generalitat puxera todas as garantías e eu son fielmente independentista, pero houbo situacións, desde ter que agochar papeletas até as agresións físicas á xente que ía votar, que produciron un referendo non convencional. Gustaríame unha votación convencional. 

 

-Cre que o Estado permitirá iso?

 

-Agora mesmo, non. Pero a medida que avancen as cousas, na medida que continúe a mobilización catalá, coa presión internacional… a política monolítica do goberno español pode mudar.

 

-Que valor ten para vostede a declaración que está facendo Puigdemont nestas horas?

 

-Ten un valor simbólico importante porque representa a culminación dun proceso que se fixo dun xeito democrático e en medio de circunstancias adversas e que é cento por cento lexítima. Outra cousa é que pense que as cousas tiñan que ter madurado doutra maneira para que esa independencia fose recoñecida non só por Madrid, senón tamén por toda a sociedade catalá. Fáltanme, digamos, dúas cousas: a cuestión dunha votación convencional e tamén unha definición máis precisa sobre que estrutura política, económica e social daremos a esta Catalunya independente. Porque igual non avanzamos moito… Hai xente que di que primeiro a independencia e despois xa veremos; eu digo que primeiro vexamos iso e, despois, independencia. 

 

-Chegar a unha definición moi precisa parece difícil entre concepcións sociais tan dispares como as que poden ter a CUP, por unha banda, e a antiga Convergència, pola outra. 

 

-Si, pero algunhas cousas da Constitución e do sistema económico poderían irse definindo. Hai uns anos falábase máis disto, de distintas redaccións da futura Constitución. Non foron, evidentemente, comisións parlamentares. Polo menos que se tivesen definido unhas liñas xerais… 

 

-Ve posíbel dentro do marco europeo un modelo económico e social distinto ao modelo capitalista, digamos un modelo de xustiza social?

 

-Estou en contra da Unión Europea e en contra do euro. Fun europeísta, pero levo anos pedindo saír da UE e do euro. Neste momento a Unión Europea é unha institución impresentábel. Polo tanto, ningún interese. Se saír de España significa saír da Unión Europea, estupendo. Non me nego a que Catalunya manteña relacións con Europa a través por exemplo do Consello de Europa, unha institución máis ampla e que defende os dereitos humanos… pero non coas institucións que só defenden intereses mercantís.

 

-Esperaba esta reacción violenta desde o Estado?

 

-Habitualmente, o Estado español sempre reaccionou desta forma. Mesmo eles están lembrado Companys. É absurdo. Esta estrutura política non se pode manter así, resulta insoportábel para os pobos, non só para Catalunya, tamén para Galiza e para Euskadi, mesmo para o pobo canario ou o andaluz… Responde a unha concepción centralista do Estado, borbónica. Neste sentido, Catalunya fai un favor a toda España porque cambiará mentalidades e rachará ese monopolio do Estado. 

 

-E esperaba determinadas reaccións de odio desde a sociedade española?

 

-Vexo as dúas cousas. Estiven en Madrid e vin bandeiras españolas, estiven en Euskadi e vin bandeiras catalás… Creo que as expresións de odio contra Catalunya teñen a ver cunha cuestión histórica, educativa, e tamén evidentemente cos medios de comunicación estes días. É horroroso. Non hai neutralidade informativa nin sequera na televisión pública. E así, a opinión pública, que non acostuma a ler moito e séntase no sofá a mirar o que pasa, está condicionada. 

 

-Canto queda de franquismo nisto que se chama o réxime do setenta e oito?

 

-Moito. Cando se redactaba a actual Constitución, un dos primeiros rascuños contemplaba a posibilidade de que as distintas comunidades puideran desentenderse de España… até que chegou un señor vestido de militar con un sobre coa redacción dos artigos correspondentes. É una constitución viciada en orixe pola intervención militar, do Exército, na soberanía popular.

 

-Como economista, que efectos terán esas fugas de empresas? 

 

-Volverán. Nin me preocupa. O capitalismo mira o peto e móvese dun lado a outro tranquilamente.

 

-Pero seguramente estas empresas, bancos e outras, temen que a independencia veña seguida de nacionalizacións? 

 

-Iso está nas bases e nos documentos que se veñen elaborando do que iniciamos hai uns anos e que tomou o nome de Procés Constituent, curiosamente a denominación que se popularizou para o que veu despois. O que se promove, desde moitos sectores e a todos os niveis, empezando polo municipalismo actual, pasa en Barcelona pero tamén en Valéncia e Madrid, non sei na Coruña, é a recuperación da xestión de servizos públicos. 

 

-Que foi do movemento Procés Constituent? 

 

-Segue activo, funciona, pero en segunda liña. E tamén moitos dos actuais líderes políticos catalás, e falo de Gerardo Pisarello, Xavier Doménech, Jaume Asens ou Dante Fachin, empezaron alí. Pero naquel momento, antes das eleccións autonómicas, non conseguimos o obxectivo, que era unir a toda a esquerda, entendendo esquerda como todo o espazo político á esquerda do PSOE, nunha candidatura. Non houbo acordo posíbel. Xa se sabe que na esquerda cada cabeza quere o seu sombreiro… Procés Constituent segue funcionando e producindo pensamentos respecto de asuntos como a resposta ao TTIP ou as políticas migratorias.

 

-Como valora o papel de Podemos e Iniciativa nestes últimos tempos en Catalunya? 

 

-Penso que fixeron un bon labor, pero quizá a estas alturas terían que estar totalmente coa opción da independencia. Cousa que parece que non negan, pero que tampouco apoian decididamente. Mantéñense con certa ambigüidade. Hai síntomas respecto a onde se poden decantar; non de Iniciativa, senón por parte dos Comuns. Tanto Ada Colau como Doménech, en canto viron o que pasou o día 1, parece que están a reaxir.

 

 

 

-Se neste momento a independencia non se abre camiño, que quedará? Hai perigo de que Catalunya se converta, para o Estado, na Euskadi sen ETA dos oitenta e noventa? 

 

-En Catalunya ninguén puxo un arma enriba da mesa. Pero quero lembrar que en Euskadi, naqueles anos, dicíase que se podería falar de todo sen armas. En Catalunya non hai armas e segue sen falarse… Que pasaría? Quizá o que teñamos que ter é máis paciencia. Estivemos trescentos anos sen liberdade e non custaría tanto esperar medio ano máis.

 

-Vén a falar de inmigración, parece un tema que interesou pouco na política española e non só agora. 

 

-Máis alá dos períodos electorais, non interesa moito nin na vida política catalá nin na española nin na europea… e moi pouco na mundial. As políticas migratorias en Europa e nos Estados Unidos son un crime e os dirixentes europeos e estadounidenses deberían ser procesados e encerrados por estas prácticas que supoñen un asasinato masivo de xentes que foxen de guerras que eles provocaron. Son criminais.

 

-Desde que instancias se pode cambiar iso? 

 

-Pois están as organizacións non gobernamentais e a intelectualidade… pero é preciso que a poboación actúe. No norte somos uns egoístas, incapaces de ter unha pequena dose de humanidade. Outras instancias, como o Parlamento Europeo ou as Nacións Unidas, poden utilizar a palabra, pero pouco máis. Non teñen competencias nin capacidade económica, e os seus funcionarios están ás ordes das potencias.  

 

-Por que os países pobres seguen sendo pobres? Por que non se deu cunha estratexia eficaz para o seu desenvolvemento? 

 

-Non hai interese en facelo. Só hai vontade de que sigan dependendo de nós, que nos subministren materias primas e cando o precisemos, man de obra barata e deitar nos seus territorios a nosa contaminación. 

 

-E tamén un problema de soberanía? 

 

-É que non teñen ningunha soberanía. Estes países poden depender dunha ou dúas grandes multinacionais que explotan os seus recursos. 

 

-Xa dixo que non acredita nesta Europa, sempre foi así? A actual configuración estaba xa na orixe da Unión? 

 

-Eu fun europeísta, si. Pero agora penso que xa desde o principio, inda que se agochaba moitas veces con aquilo de conseguir a paz entre os países, estaba esa vontade de crear un mercado e nada máis. Hai en Europa, nesas institucións, unha absoluta falta de democracia, as leis fainas o Executivo non o Lexislativo… 

 

-Cre que fan falta armas, violencia coa que contrarrestar a violencia dos Estado, para conseguir independencias no Norte e o no Sur? 

 

-De ningunha maneira. Non acredito nos exércitos. Ao longo da historia só serviron para dar seguridade aos ricos a base de someter aos pobres. O único soldado que admiro é o desertor.