Contar a vida das casas

Imaxinádesvos unha casa na que coincidan mulleres vivas e mortas de todas as idades? Na masía Clavell, a vella Bernadeta atópase moribunda, e nese complexo transo entre a vida e a morte van aparecendo as mulleres da súa vida: Joana, Blanca… e tamén os homes que a acompañaron. Semella un aquelarre de bruxaría, pois elas conversan e cociñan comidas tradicionais e con moitas especias. Irene Solà volve deleitarnos cunha novela que pon en valor a memoria e a narración oral, e na que o pasado e o presente conflúen para facernos pensar que no interior das casas, lonxe das aventuras, tamén está a vida. Ela reivindica iso, a vida das pequenas historias cotiás, como fan as grandes escritoras. Como dicía Almudena Grandes. Traducida ao galego por María Alonso Seisdedos, Deiche ollos e miraches as tebras destaca desde o inicio por un rico vocabulario no que a natureza é a protagonista principal, e tamén no que aparece moito a bruxaría. Esa linguaxe deixa o pouso dos grandes contos que se narran na lareira, onde sempre se toma man da memoria persoal e colectiva, que son as grandes esquecidas do relato habitual. Irene Solà recrea unha atmosfera moi sensorial, tal e como fixera na súa exitosa novela Canto eu e a montaña baila e moi apegada ao que tamén fai a galega Cristina Sánchez-Andrade, cun estilo ambas as dúas moi cunqueirano. Así, mentres lemos podemos case cheirar as personaxes como se estivesen ao noso carón, ou ulir esa comida que preparan as mulleres nos fogóns. Tamén albiscamos como se tocan entre elas, e como coñecen os homes moitas veces malditos e que semellan posuídos polo demo. Esta sensorialidade lévase ao extremo xa desde a propia división do libro, composto por cinco capítulos que son en realidade as diversas partes dun día e que van desde a mañanciña até a noite. Nese día enteiro cabe unha vida, moitas vidas, as de todas esas mulleres que habitan a casa e que contan as lendas da masía e do lugar que as viu nacer. Neste sentido, e como xa a autora destaca ao final, decatámonos de que hai un gran labor documental detrás, que serve para achegarnos unha forma de vida que se esvaece, e tamén como unha chamada a escoitar os nosos maiores. A memoria é un xogo, e no que contan esas mulleres hai moito de aventura, malia que non sexan as dos homes con espadas nin correndo fuxitivos. Aí tamén está a dignidade e a supervivencia dos pobos, que é algo que Solà ten sempre moi presente ao longo da súa traxectoria literaria. Esta obra é un pracer estético.