A grande obra de don Ricardo

Carvalho Calero empezou a súa narrativa cunha novela de fidalgos en 1951, A xente da Barreira, e rematouna en 1987 con Scórpio, publicada por Sotelo Blanco e escrita xa en galego reintegrado. A AS-PG reeditou Scórpio en 1997, e en 2017 fíxoo Através Ed. engadindo un completo epílogo de Arturo Casas. Manuel Castelao e Pilar García Negro tamén a incluíron en Ricardo Carvalho Calero. Obra literaria: poesía, teatro e narrativa (Biblos, 2022). Está estruturada en breves capítulos, de dous a catro páxinas, que teñen como título o número e mais o nome do personaxe que o vai narrar en primeira persoa. Un deles é Salgueiro, que nos explica a xénese da historia, a súa intención de irnos mostrando a Scórpio nas palabras dos demais protagonistas e mesmo os problemas que lle xorden coa narración. No remate marcha cara ao exilio en 1939 pensando en escribir esta historia, “Mas, quen pensa em escrever a história de um home agora que agoniza todo um mundo?”. “Scórpio”, o protagonista, é Rafael (Martínez Pereiro), chamado así polo signo do Zodíaco que lle corresponde. Na primeira parte, que vai desde que nace en 1910 ata que fai as oposicións en Madrid en 1936, a acción desenvólvese en Ferrol, Santiago e Salamanca. Na segunda, ata a súa morte en 1938, os espazos son Madrid, Valencia, Andalucía e Barcelona. Pode considerarse unha novela histórica que describe a xeración de Carvalho Calero: un grupo de mozos galeguistas e republicanos que sofre as consecuencias da rebelión militar de 1936. Aparecen reflectidos unha morea de personaxes e de feitos históricos, tanto que o crítico Ramón Nicolás cualificou a novela como “poliédrica e polifónica”. Tamén sorprende a cantidade de amoríos e galanteos que “adornan” a acción. Convén destacar a abundancia de frases curtas que axiliza a acción e os trazos humorísticos nas descricións, algo habitual no autor. Lese moi ben e non chega a cansar. Carvalho Calero sufriu o esquecemento do mundo oficial da cultura galega pola súa escolla ortográfica e tardou moitos anos en ser a figura recoñecida no Día das Letras Galegas. Esta novela que recomendamos hoxe reler é unha das máis importantes do século XX e o seu autor é unha das grandes figuras da nosa cultura. A novela foi Premio da Crítica de Narrativa Galega daquel ano e foi publicada en castelán traducida por Carmen Blanco (Cielo Eléctrico Narrativa, 2022). O autor tiña 77 anos cando a publicou e non é moi habitual publicar a mellor obra a esa idade, mais don Ricardo foi especial en moitas cousas.