A lectura, o esencial inútil

O acto de ler é á vez solitario, pois lemos para nós, pero tamén coral, dado que as persoas lectoras adoitamos querer compartir as experiencias do que descubrimos a través da palabra escrita. Para que serve a lectura? Esta é unha das preguntas que me fago con máis asiduidade, sobre todo a día de hoxe cando todo vai tan á présa que apenas temos tempo para practicar o que nos fai felices. O debate dáse entre o útil e o inútil. Os poderes económicos tenden a defender esa idea de que só pagan a pena aquelas disciplinas ou coñecementos que serven para algo, entendendo iso dende unha ollada meramente capitalista, mercantilista, e afastando a parte humana que é a que de verdade nos diferenza dos animais. Nesa contradición, a lectura sería como o "esencial inútil", e aí se sitúa Os libros e a beleza, un ensaio literario que recolle varios artigos e conferencias de Michèle Petit, que podemos ler en galego coa tradución de Isabel Soto para Kalandraka e o prólogo de Daniel Goldin. Segundo expresa Gustavo Martín Garzo nunha cita gorecida por esta antropóloga francesa: "É admirable como os seres humanos nunca se limitaron a crear obxectos que só lles fosen útiles. En calquera lugar, precisaban outra cousa". A lectura ou as experiencias arredor dos libros axudaron a persoas ou grupos en momentos complicados. De feito, a autora levou a cabo experiencias con refuxiados e migrantes, sobre os que fala aquí, e comparte que a lectura ten servido como desconexión, conexión e empatía. Amais do pensamento propio, o libro recompila citas doutras persoas que tamén reflexionan sobre o poder da lectura para evocar o futuro, mesmo para desexalo. Nestes artigos reivindícase a mediación cultural nas bibliotecas, eses espazos nos que todos necesitamos sentirnos coautores dos libros e das nosas experiencias. Pero paralelamente, o pensamento e a reflexión tenden a reducirse, pois os que fan as leis pretenden que nas escolas se fagan soamente probas cada vez máis estandarizadas e burocratizadas, e se limiten a imaxinación e os soños das persoas, que son os que nos salvan dunha existencia aburrida. Unha proposta ben interesante para abrir debates, e coa actualidade como reclamo. Non en van, ao final do libro analízase a pandemia e a lectura, e contrapóñense dúas visións: por unha banda, as das persoas que din que non conseguiron ler polo caos que estabamos vivindo; e por outra, as das que confesan ter "fame de lectura" pois había moito tempo libre e no que non se podía saír a facer outras cousas.