Novas voces do galego: o 'boom' do podcast

Serial marcou un punto e á parte na historia do podcast. Esta produción estadounidense naceu en 2014 ao abeiro do programa radiofónico This American Life, como un experimento que buscaba indagar a potencialidade dun formato que prometera revolucionar para sempre a radio tradicional. Pouco tempo despois do seu lanzamento, xa acumulara cinco millóns de descargas. A partir de entón, o consumo do podcast disparouse na rede até consolidarse como unha alternativa ás emisoras de radiodifusión por ondas hertzianas. Hoxe, na Galiza, o podcast xa non é unicamente un produto de entretemento, senón que constitúe un verdadeiro fenómeno social e cultural. Numerosas creadoras e creadores de contido coinciden en sinalar a pandemia da Covid-19 como o 'quilómetro cero' do podcast en galego. No contexto do confinamento, naceron algúns dos títulos actuais con maior éxito. Café Derby 21 é unha desas iniciativas que se cociñaron a lume manso mentres durou a crise sanitaria. Non hai tema que se lles resista a Nico Carreira, Adrián Lede e Carme D. Prol. Estes cafeteiros falan de política, música e deporte, entre outras temáticas, sempre co apoio de convidadas e convidados como Jaione Camborda, Verónica Boquete, Bruno Arias ou Grande Amore. A idea de Café Derby 21 naceu mentres os seus promotores cursaban os seus estudos. Ningún dos tres quería esquecer os debates e reflexións colectivas, "era algo que sempre quixeramos facer, gravar as conversas", lembran con certo aire nostálxico. Novas voces da Lingua nas redes O podcast Descifrando a historia tamén naceu na pandemia. David Gesteira, o seu director, apostou por explorar a historia da Galiza tras descubrir que non había ningunha iniciativa dixital que satisfixese as súas inquedanzas: "Só había libros, non existía practicamente nada en formato audiovisual". Coa vista posta en crear un espazo de divulgación, no que voces expertas puidesen compartir os seus coñecementos, David lanzou o seu proxecto en 2020. Alén das fronteiras Os podcast en lingua galega tamén triunfan alén das fronteiras do país. Exército Mekemeke, presentado por Carlos Vieito, Xabier Dios, Lidia Veiga e Miguel Gómez, conseguiu un fito histórico: ser o primeiro podcast en galego que logra ser candidato nos Premios Onda. Esta iniciativa, producida por Sapo Vermello, foi concibida por Carlos Vieito coa idea de crear un programa de humor que contribuíse a difundir o uso do galego: "O obxectivo dos Mekemeke era crear referentes en galego e reforzar o contacto da mocidade co idioma", conta. A riqueza do fenómeno podcast reside na gran diversidade de xéneros e subxéneros que coexisten no ciberespazo. Na actualidade, unha das iniciativas máis celebradas na contorna dixital galega é As Womansplainers, un espazo de opinión reservado para mulleres que pon en valor o talento de numerosas referentes en diferentes ámbitos. As súas integrantes, Sara Martínez, "Malvada Profe", "Saboridinha" e "Ghanito" reivindican a necesidade de que exista un podcast como este, no que as mulleres poidan expresar as súas reflexións con absoluta liberdade, especialmente as cidadás de a pé: "Queremos escoitar voces anónimas, mulleres que normalmente non dispoñen dun espazo para falar". Tren cara ao futuro Premios Youtubeiras A industria de creadoras e creadores de contido en galego ten a súa máxima expresión nos Premios Youtubeiras, un proxecto organizado polos servizos de normalización lingüística de nove concellos, entre eles o de Pontevedra e o de Santiago de Compostela, das tres universidades galegas e da Deputación da Coruña coa finalidade de fomentar a creación en galego en YouTube, así como de visibilizar referentes mozos en Internet. Entre os proxectos galardoados na edición 2024 están OUké!, premio Canle, e O Faiado Podcast, premio Youtubeira Revelación. OUké! naceu dunha idea orixinal de Iván Iglesias, director do proxecto, para o seu Traballo Fin de Mestrado (TFM). Este medio nativo dixital, especializado na divulgación de contido político, entrou na rede realizando a cobertura das eleccións municipais de maio de 2023 na cidade de Ourense. Progresivamente, foi medrando e incorporando máis xente, co obxectivo de constituírse como un espazo plural con diversidade de voces e miradas. Para Iván Olmos, produtor de OU ké!, iniciativas como Youtubeiras contribúen a forxar lazos de unión entre a comunidade creadora: "Esas sinerxías entre persoas creadoras enriquece os proxectos e permite que cheguemos a novos públicos", salienta. O Faiado Podcast, ademais do galardón Youtubeira Revelación, tamén logrou o premio Mellor Canle no Carballo Interplay. As súas creadoras, Carlota Álvarez, Claudia Taboada, Iria Ramos, Leila Fernández, Iria Fernández, Eva Fernández, Laura Fernández e Malena Fernández, concibiron o proxecto en 2022 como un espazo reservado á cultura POP galega. O estudo de radio da Facultade de Comunicación da USC, onde estudaron, foi o escenario que viu nacer a iniciativa. Para elas, a clave do éxito é a horizontalizade: "Dividimos as tarefas pero todas as decisións tómanse en conxunto", recoñecen. Tecer redes A comezos dos anos 2000 xurdiron as primeiras experiencias de podcast en galego, que máis tarde evolucionaron cara ao formato actual. En pouco tempo, proliferaron numerosas iniciativas que reivindicaban un espazo propio no ecosistema que se estaba configurando. Nese contexto de expansión, concretamente en 2006, naceu Podgalego, un directorio que buscaba agrupar todo ese talento emerxente nunha rede común que permitise gañar maior visibilidade. Nesta plataforma traballaron numerosas persoas ao longo da súa historia, mais os principais impulsores foron Uxío Broullón e Isaac González. Desde hai tempo, Podgalego conta cunha canle na rede social Telegram na que as persoas creadoras poden pór en común as súas ideas.