Rafael García: "Nas mobilizacións de outubro de 1934 en Compostela recorreuse ao estado de guerra"

—A súa tese estaba centrada no golpe de Estado de 1936 na cidade de Compostela. Cando comezou este interese polos acontecementos de 1934? Na miña tese, Violencia, persecucións e relato na conformación do poder golpista en Santiago de Compostela, 1936, abordei ,entre outras cousas, as causas militares que se abriran na cidade. Pensei que sería interesante comparar esas causas do 36, que eu xa tiña analizadas, e as que se abriron no seu momento no 34. Á hora de centrarme nesta outra liña de investigación había algunhas fontes que xa empregara durante a tese, como o Arquivo Militar de Ferrol, o Arquivo Municipal de Santiago e o Arquivo do Reino da Galiza. Con todo, tiven que revisitalas para atopar outra documentación e darlle outro enfoque a este traballo. Unha parte importante é precisamente ver as reaccións das autoridades e as consecuencias desa mobilización. En outubro do 34, en vez de utilizar a normativa de orde pública regular, recórrese ao estado de guerra. Isto ten unhas consecuencias moito máis graves para os mobilizados, como é a apertura de causas, algo que nas anteriores folgas non se daba. —Ao pensar en 1934 é case inevitábel citar a revolta de Asturias. Que puntos en común e que diferenzas hai co que aconteceu na capital galega? Evidentemente, nunha cidade como Compostela, chea dos obreiros da época, a mobilización non diferiu moito do que aconteceu noutros períodos anteriores de folga na cidade. A folga era o recurso máis habitual neste tipo de eventos para mobilizarse, aínda que hai outras estratexias de acción obreira que se van repetindo e que se volveron producir en outubro como os piquetes, sabotaxes, colocación de explosivos de menor tamaño... A resposta das autoridades tamén se replicou, non a grande escala como aconteceu noutras partes do Estado, mais si que houbo avisos, detencións ou multas. Asturias é o caso paradigmático. Compostela era un núcleo moi pequeno naquela época e, politicamente, non tiña a relevancia que podía ter A Coruña, onde se atopaba o Goberno Civil. Isto non quita que os obreiros da cidade non tiveran unha implicación neste tipo de cousas ou que non contaran con forza cando chegaba o momento de reivindicar. Outra cousa xa son as repercusións que isto teña ou os logros que se alcancen. Algo que ocorre tanto co tema do golpe de Estado como con todo o período da II República é que hai moita investigación ao respecto, con moitos anos nas súas costas, e que ultimamente se está intentando revisitar bastante. O que se ve en investigacións con enfoques contemporáneos é que hai moitos mitos que teñen que ser revisados e narrados doutra maneira para que se corresponda coa realidade dos feitos. —Precisamente o xurado do Premio Vicente Risco salientou de forma especial a presenza de certos elementos que podían ter conexións coa actualidade. Quizais isto teña que ver coas cuestións de mobilización social, mais tamén a cuestión do discurso. No traballo abordo como os diferentes xornais enfocan as novas arredor dos sucesos de outubro ou as folgas en xeral que se daban en Compostela. É moi interesante porque se ve claramente que, aínda que se estean a narrar os mesmos sucesos, o punto de vista é moi diferente dependendo da cabeceira. E iso é algo que tamén vemos hoxe en día.