O carnaval das ánimas

O pasado agosto desfrutamos, dentro ciclo De Lugares e Órganos, da proxección na sala Numax da película O carnaval das ánimas. Dirixido por Mark Harvey en 1962, este extraordinario filme de terror de baixo orzamento remataría converténdose, co tempo, nun filme de absoluto culto. A cinta adiántase en moitos aspectos ao seu tempo e aborda temas e perspectivas inimaxinables para un filme de serie B. Insólito é o absoluto protagonismo do órgano, alén doutros elementos que pechan o círculo semántico asociado ao instrumento: o oficio de organeiro e o de organista que, neste caso é, ademais, unha muller. O órgano é o elemento que describe as mudanzas que experimenta a mente da protagonista, Mary, no seu infrutuoso intento por volver á normalidade. A música, composta e interpretada por Gene Moore para órgano, está presente ao longo de toda a cinta de maneira diexética, extradiexética e aínda metadiexética, o que dá máis profundidade ao complexo de relacións que se tecen entre a protagonista e o mundo ao que regresa logo dun traumático accidente e do que, pouco a pouco, se vai disociando. O órgano é o elemento que describe as mudanzas que experimenta a mente da protagonista, Mary, no seu infrutuoso intento por volver á normalidade. A música é quen de crear unha atmosfera engaiolante, reflexo da alma que a protagonista vai perdendo irremediabelmente e, ao tempo, distante e turbia, como as augas do río nas que desaparece o coche accidentado, para modular finalmente cara un fantasmagórico son de órgano mecánico, que preludia a presenza do alén, e que ten o seu desenlace no vals final, no decadente pavillón de baile de Salt Lake City. As escenas iniciais mostran con prolixidade as instalacións da centenaria empresa organeira Reuter, de Kansas. Pero, sobre todo, sorprende a naturalidade coa que a protagonista reivindica a súa condición de organista. O papel, interpretado por unha inquedante Candace Hilligoss, dá vida a unha muller fermosa que, por riba de todo, aspira a vivir do seu oficio e ser recoñecida como boa organista nunha igrexa de Utah. Unha contida inexpresividade na súa face, froito dun progresivo afastamento do mundo real que se vai apoderando dela, contrasta coa súa determinación á hora de defender a súa independencia e a súa profesión. A película vira todos os clichés cos que no cine se trata a figura do organista, máis aínda tratándose dun filme de terror. O órgano e a súa música móstranse elementos de empoderamento para Mary e son varios os momentos que así o simbolizan. A escena na que acciona o arranque do seu coche fundíndose con outra na que, xa sentada ao órgano, acciona un dos seus rexistros, representa esa feminización de roles masculinos. Do mesmo xeito, acontece coa escena da transfiguración, na que, facendo gala dun gran realismo, toca o pedaleiro descalza, evitando os finos zapatos que veste a diario. Só o órgano e a súa música son capaces de anular a vontade de Mary e desviala dos seus máis firmes propósitos. Xunto á música, unha excelente fotografía, un elevado nivel actoral, un guión repleto de preguntas sen resposta e a enigmática presenza do órgano en todas as súas dimensións, fan desta película unha cita co cinema de terror inescusábel.