Día da Patria Galega 1984: regreso ao corazón de Santiago da man de Castelao

Non foi un Día da Patria Galega máis. Era o primeiro desde o regreso dos restos de Castelao, apenas un mes antes, nunha xornada de controversia. Facíanse catro anos de prohibición e represión policial para impedir que a manifestación nacionalista entrase na cidade vella, como fixera con normalidade e éxito crecente en 1977, 1978 e 1979. Nun mesmo día as dúas reivindicacións, liberdade de manifestación e desagravio á memoria de Castelao, venceron a prohibición e abriron un período ininterrompido de presenza nacionalista nas rúas da capital da Galiza. Na foto superior, un emocionadísimo Manuel Varela Buxán, compartindo coa poeta Xaquina Trillo, Xosé Manuel Beiras e Fernando Vilanova, a inauguración frustrada nos xardíns pontevedreses de Santa María. No centro, á esquerda, a xornalista Tareixa Navaza. Houbo que repetir o acto o 17 de agosto, xa coa escultura de Buciños no seu lugar (abaixo). [Fotos: Xan Carballa] Avilés de Taramancos recitou o poema "A escada de Daniel" na Praza do Toural, o 24 de xuño, ao remate da manifestación convocada en protesta polo regreso de Castelao en circunstancias políticas graves, nas que tres deputados nacionalistas, despois de levar case un ano exercendo plenamente, foran arbitrariamente expulsados do Parlamento da Galiza por non xurar a Constitución. Avilés de Taramancos. [Foto: Xan Carballa] A escada de Daniel (Antón Avilés de Taramancos) ANTÍFONA No principio era o verbo de CASTELAO e o verbo fíxose carne malferida e habitou terra dos escravos A súa palabra é palabra De liberación CASTELAO era o noso lume CASTELAO era o noso tobo de dumir CASTELAO era o noso sal incorrupto CASTELAO era o noso pan de comer CASTELAO é a raíz do noso ser CASTELAO é o marco da nosa tribo CASTELAO é a medida da nosa nación CASTELAO é a grandeza do noso mundo CASTELAO a dimensión do noso universo CASTELAO é o noso látigo CASTELAO é o noso aceiro afiado CASTELAO é o noso lóstrego o noso raio vencedor CASTELAO é o noso principio CASTELAO é o noso fin CORO Os outos dignatarios eran os capataces do terror: Os traidores Os malparidos Os bebedores de sangue humán Os outos dignatarios eran os capataces do terror. Os abutres están a carcomer o seu corazón o seu corazón o seu corazón.. El é o noso Prometeo o noso Viriato o noso Roi Xordo o noso Capitán Os porcos andan a fozar Na tumba do resucitado Os porcos andan a fozar Os porcos andan a fozar Os grandes comedores de vermes andan a fozar... SALMO Non permitas, Terra Nai, que os fillos de puta se asenten no teu colo: Que o vendaval avente as súas tendas e o anxo exterminador Fira de morte aos seus primoxénitos; deixa caír o seu furor Nos desleigados, nos traidores: arrebenta a preñez da súa muller, Cubre de chagas fedentas o seu arrufiado corazón. Fai que as cinzas de DANIEL se convirtan en pólvora Que o seu brazo inmortal se convirta en espada, Que a súa voz se abra de súpeto no ceo E faga tremer de espanto e cagarría Aos qe trafican co seu nome, Fai, Terra Nai, que aqueles que te negan E aproveitan o nome do teu Fillo Para medrar na impunidade Queden esgumizados Ensumidos na merda Que os criou. Amén. Desagravio e caraveis Caraveis e carteis foron a novidade iconográfica hai catro décadas. "Castelao é dos nacionalistas e non dos españolistas" sobre o rostro maduro do Castelao reivindicado como grande aval da autodeterminación como guía política do nacionalismo. E así resultou de especial e diferente a marcha do Día da Patria Galega de 1984. Sabíase que finalmente a prohibición de rematar na praza da Quintana quedara atrás. A Porta da Mámoa fora, desde 1980, o lugar no que se acumulaba a policía e se complicaba a xornada, con resposta en forma de saltos de grupos de manifestantes polo casco vello. Desta volta recuperouse a calma e o que esperaba na histórica praza era un enorme lenzo co rostro de Castelao, no que a xente que se manifestaba foi deitar un mar de caraveis vermellos, a flor que desde o 25 de abril 1974 simboliza no imaxinario popular a rebelión pacífica, cando os cravos acompasaron o inicio da revolución portuguesa. Estaba en carne viva a memoria da anterior homenaxe frustrada a Castelao do 28 de xuño, cando os seus restos foron a Bonaval, en medio de duras cargas policiais, que procuraban afastar a súa figura candente do debate político. Día da Patria de 1984. [Fotos: Xan Carballa] Castelao, sempre en Galiza Os parlamentos na Quintana foron protagonizados naquel ano por Xesús Veiga (MCG) e Bautista Álvarez (BNG). Veiga reivindicaba a unidade que se producía naquela manifestación, "sigamos traballando xuntos até conquerir a soberanía nacional de Galicia" e tamén vinculando o éxito de entrar no casco vello coa folga xeral galega que paralizara o país o 12 de xullo dese 1984, a segunda nun só ano e a que quizais fixo pensar ao poder que a vía represiva non era o camiño para reducir o nacionalismo político e sindical. "Querían esmagar o día da Patria Galega e convertelo en data folclórica e fracasaron igual que o fixeron o 12 de xullo". Bautista Álvarez teimou en reivindicar a capacidade de mobilización, "o pobo non se esmaga impedindo que alce a súa voz nunha institución prostituída [en referencia á expulsión do Parlamento galego], pois Galiza sempre continuará na man dos que queren defender a súa identidade"