A eclosión do deporte adaptado: o camiño cara á profesionalización dos Xogos Paralímpicos

As primeiras referencias do deporte paralímpico remóntanse ao pasado século, no inicio dos Xogos Olímpicos da era contemporánea. Foi máis concretamente na terceira edición, organizada en Saint Louise (Missouri, EUA) en 1904 —na que se introduciron as medallas de ouro, prata e bronce como premios para os tres primeiros clasificados en cada disciplina— cando competiu polos metais por vez primeira un atleta con discapacidade: o ximnasta xermano-estadounidense George Eyser. De cativo perdeu gran parte da súa perna esquerda ao ser atropelado por un tren, mais isto non impediu que levase o seu interese pola ximnasia até o máis alto nivel e gañase en Saint Louise, nun só día, seis medallas —tres delas de ouro— competindo cunha prótese de madeira contra os seus rivais. Porén, hai que avanzar case medio século para poder situar a orixe dos Xogos Paralímpicos da man do doutor xermano-británico Ludwig Guttmann, a quen o Goberno do Reino Unido pediu crear en 1944 o primeiro centro especializado en lesións espiñais no Hospital de Stoke Mandeville para atender os moitos soldados que sufriron feridas de gravidade na guerra. Guttmann botou man do deporte como método de rehabilitación e, pouco a pouco, foi derivando en competición. E ese momento chegou en 1948, aproveitando a cerimonia de apertura dos Xogos Olímpicos de Londres, cando 16 atletas pugnaron nunha proba de tiro con arco en cadeira de rodas. Catro anos despois sumáronse os primeiros deportistas de alén das illas británicas e desde 1960, en Roma, os Paralímpicos coinciden sempre coas Olimpíadas... mais non necesariamente na mesma sede. En 1968 decorreron en Tel Aviv logo de que México, o anfitrión olímpico, declinase organizalos. Algo semellante sucedeu na seguinte edición, a de 1972, cando a sede dos Xogos, Múnic, decidiu trasladar os Paralímpicos á cidade alemá de Heidelberg, e na posterior, en 1976, cando Montreal acolleu a competición olímpica e Toronto, a paralímpica, na que alén de atletas en cadeira de rodas puideron participar tamén deportistas con discapacidade visual ou que sufriran amputacións. E en 1980 houbo que desprazar estes deportes de Moscova até os Países Baixos, concretamente á cidade de Arnhem, nun evento no que se abriu a porta, a maiores, a atletas con parálise cerebral. A última vez que se organizaron nunha sede distinta á olímpica foi en 1984, cando, de forma inédita, as competicións desenvolvéronse simultaneamente en dúas cidades diferentes, unha a cada beira do Atlántico: Nova York, dado que Estados Unidos era anfitrión duns Xogos Olímpicos que se lle concederan aos Ánxeles, e Stoke Mandeville, no Reino Unido, neste caso para conmemorar o 40º aniversario do torneo precursor dos Paralímpicos. Aquela foi a primeira ocasión na que puideron participar deportistas con algunha discapacidade diferente das referidas até 1980. ENTREVISTA | Adi Iglesias: "O deporte paralímpico está profesionalizándose e cada ano será máis competitivo" Paso a paso, avanzando cara á profesionalización Xa a finais do pasado século é cando se consolida de forma definitiva o evento, a través da creación do Comité Paralímpico Internacional en 1989, un ano despois dos Xogos de Seúl, e o deporte de atletas con discapacidade empeza a camiñar, pasiño a pasiño, cara á profesionalización. Un proceso que este ano alcanza en París un novo e importante fito, pois moitos Estados como o español, o belga ou o canadense xa se comprometeron a retribuír coa mesma contía económica as medallas gañadas nos Xogos Olímpicos e nos Paralímpicos co fin de evitar a discriminación entre atletas. A repercusión do deporte adaptado, de feito, é cada vez maior, e se en Toquio xa se bateron todas as marcas de audiencia, con centos de millóns de espectadores de todo o planeta, en París agárdanse unhas cifras aínda maiores que poderían aproximarse aos 4.100 millóns de televidentes ao longo de toda a competición. Paralímpicas e olímpicas terán os mesmos pagos en París 2024 Os Xogos Paralímpicos deixaron ao longo de medio século infinidade de momentos para o recordo. Historias de superación como a da esgrimista italiana Beatrice Bebe Vio, a quen lle amputaron de cativa as catro extremidades como consecuencia dunha meninxite e en Rio 2016 tornou na primeira medallista olímpica con esta condición, cun bronce por equipos e un ouro na modalidade de florete individual que logo revalidou en Toquio. Outro exemplo de resiliencia é o do tenista estadounidense David Wagner, quen desde moi novo practicaba tanto este deporte como o baloncesto. Sufriu un terríbel accidente no mar aos 21 anos e quedou tetrapléxico e con só perto de 30% de control sobre as mans. Mais xa durante a rehabilitación comezou a xogar ao tenis de mesa e acabou por decatarse de que a súa discapacidade non lle impedía volver ao tenis, a súa gran paixón. Entre os Xogos de Atenas e os de Rio gañou un total oito medallas —tres ouros—.Tamén cómpre lembrar o nadador chinés Zheng Tao, quen perdeu os dous brazos cando era neno por unha descarga eléctrica e, malia todo, ten no seu palmarés nove medallas —seis delas de ouro— e pulverizou nos últimos Xogos o seu propio récord mundial nos 50 metros estilo libre. E seguindo coa piscina, mais virando a vista cara á Galiza, temos o exemplo dun histórico do deporte adaptado como Sebastián Chano Rodríguez, que este mesmo ano anunciou a súa retirada logo de recibir a comunicación por parte da Comisión Española para a Loita Antidopaxe (CELAD) dun positivo nun control. Nada menos que oito medallas de ouro, catro de prata e outras tantas de bronce entre 2000 e 2012, nos Xogos de Sydney, Atenas, Pekín e Londres, conta no seu palmarés. Tamén participou, se ben non logrou ningunha presea olímpica, en Rio e Toquio, de onde marchou con dous diplomas aos seus 64 anos. Rodríguez perdeu a mobilidade nas pernas como consecuencia dunha folga de fame no cárcere, onde acabou acusado de pertencer aos Grapo.