Próxima parada, estánflación?

Vivimos un período de suba xeneralizada de prezos que implica a perda de poder adquisitivo de todas as galegas e galegos e o drástico empobrecemento de altas capas da nosa sociedade. Notámolo cando vamos ao supermercado, a encher o depósito do coche, pagamos a factura da luz ou calefacción, cando vemos reducido o valor dos nosos aforros ou aumentan os impostos que pagamos polo mesmo produto ou servizo. Nunha situación como a actual, cunha suba explosiva dos custos enerxéticos, loxísticos, de materias primas e un tecido produtivo aínda moi debilitado polas consecuencias das anteriores crises, pode supor a inviabilidade de moitas actividades económicas do país. Esta situación aféctanos a todas e a todos no plano individual porén, tamén no plano colectivo. A alta inflación condiciona o conxunto da nosa economía, aínda non recuperada das consecuencias da crise de 2008 e, moitos menos, das da pandemia da Covid-19. Vémolo na industria electrointensiva, incapaz de producir cos actuais custos da enerxía; no sector do transporte ou na nosa frota pesqueira traballando por debaixo de custo; no noso sector agrogandeiro incapaz de facer fronte á alza de prezos en todos os elementos que interveñen no seu proceso produtivo: desde as forraxes e fertilizantes até gasóleo dos tractores, os plásticos de ensilar ou a luz para muxir e conservar o leite. Vémolo tamén nunha hostalaría e pequeno comercio, especialmente castigados pola pandemia, incapaces de asumir agora o sobrecusto enerxético e de materias primas dos seus negocios. En condicións normais, unha alta inflación reduce o consumo, a produción e, como resultado, o investimento e o emprego. Porén, nunha situación como a actual, cunha suba explosiva dos custos enerxéticos, loxísticos, de materias primas e un tecido produtivo aínda moi debilitado polas consecuencias das anteriores crises, pode supor a inviabilidade de moitas actividades económicas do país e a destrución de tecido produtivo dificilmente recuperábel. Nunha Galiza e nun Estado como o español cun alta taxa de paro e precariedade e moi dependente enerxeticamente do exterior, estas altas taxas de inflación terán unhas consecuencias agravadas que poden facer que un problema que se prevía conxuntural poida tornarse nun problema estrutural. Podemos pasar dunha alta inflación á temida estanflación: a combinación de altas taxas de inflación con baixa taxas de crecemento e alto desemprego. Todos os sinais de alarma están aí: industrias electrointensivas como Alcoa, Megasa ou Ferroatlántica fechando ou parando polos altos custos enerxéticos. Empresas como Stellantis (antiga Citroën) paralizadas por falta de subministros. Gandeiros sacrificando animais antes de tempo por non poder pagar os pensos para alimentalos. Parte da nosa frota amarrada porque o peixe capturado non dá para pagar o gasóleo ou o sector do transporte perdendo diñeiro cada día que fai unha ruta. Todo isto verase agravado por posíbeis feches patronais noutros sectores, como o da construción, e polas consecuencias da interrupción das cadeas de produción e distribución. Esta combinación pode ter consecuencias catastróficas para outros sectores, de por si, xa moi tocados. Trátase pois dunha situación insostíbel que esixe medidas extraordinarias e contundentes. E, precísanse xa. A dispoñibilidade e o prezo da enerxía condicionan a calidade de vida da maioría da poboación e a marcha da economía dun país. Enerxía: ben de primeira necesidade Non podemos producir, desprazarnos, iluminar, quentarnos, comunicarnos, cociñar ou pór a lavadora sen enerxía. A dispoñibilidade e o prezo da mesma condicionan a calidade de vida da maioría da poboación e a marcha da economía dun país. Hoxe en día, para calquera de nós, a enerxía é un ben de primeira necesidade, tanto ou máis que moitos alimentos. Porén, non é tratada polos nosos gobernos como tal. No caso dos carburantes, atopámonos cunha suba da gasolina do 29% no mes de febreiro e dun 25,9% do gasóleo con respecto ao mes de febreiro do ano anterior. Durante o mes de marzo, chegamos a perforar todos os récords, atopando gasolineiras ofertando -por vez primeira na historia- combustíbel por riba dos 2 €/l. O mesmo acontece coa bombona de butano, que roza xa os 20 euros € (case un 40% máis cara que hai só un ano). A luz leva subindo desde hai meses. Atopábase en prezos inasumíbeis desde moito antes do inicio da guerra na Ucraína. En decembro de 2021 superaba os 300 €/MWh. No mes de febreiro deste ano, a electricidade subiu no Estado español un 111,5% con respecto a febreiro do ano anterior. En marzo, chegaría a alcanzar, nos tramos máis caros do día, os 700 €/MWh... Esta descontrolada suba dos prezos da enerxía acontece ao tempo que os beneficios das grandes empresas enerxéticas non deixan de medrar (entre as tres grandes eléctricas do Estado español obtiveron máis 6.500 millóns de beneficio no exercicio pasado) e os directivos dos xigantes enerxéticos españois cobraron dividendos estratosféricos (o presidente de Iberdrola embolsouse 13,2 millóns en 2021 e o de Repsol 4,2 millóns de euros). É indecente. Que os prezos da luz, o gas ou os combustíbeis sexan os prezos que teñen experimentando maiores alzas nos últimos tempos resulta dobremente grave ao se tratar de algo dificilmente substituíbel no curto prazo e porque a enerxía fainos falta tanto para o consumo final (luz, calefacción, desprazamentos, etc.) como para todos os elos da produción e distribución de bens e servizos (polo que, máis cedo que tarde, acaba redundando na suba doutros produtos e servizos). Ademais, polo que deixa entrever o propio Goberno (que xa renunciou a formular a súa primeira proposta de limitar o prezo da luz a 180 €MWh), ademais de tardías, as medidas que está disposto a adoptar serán insuficientes. A inacción dos Gobernos galego e español Ante esta suba xeneralizada dos prezos -principalmente no sector enerxético- nin a Xunta de Galiza nin o Goberno español teñen tomado ningunha medida efectiva para mitigar os seus efectos. Esta inacción contrasta coas actuacións que outros Estados europeos están a tomar en diferentes direccións: Fixación de prezos máximos: Romanía aplicará un prezo máximo para a enerxía e o gas, ao igual que Eslovenia xa fixou un prezo máximo de 1,5 €/l para o gasóleo e a gasolina e Hungría de 1,3 €/l. Eslovaquia puxo tope ao prezo da electricidade e manterao conxelado até 2024, non podendo subir dos 61,21 €/MWh Descontos directos: Francia descontaralles 15 céntimos por litro de combustíbel a agricultores, gandeiros, transportistas e persoas autónomas. Portugal desconta 30 céntimos por litro a empresas de transportes de mercadorías e servizos de transporte de pasaxeiros. Irlanda abaratou até 20 céntimos o litro de combustíbel. Baixadas de impostos: Bélxica aprobou rebaixas no IVE do gas (do 21% ao 6%) e de electricidade até situalo no 6%, así como rebaixas nos impostos especiais dos combustíbeis. Italia reduciu do 25% ao 5% o IVE do gas. Polonia baixou o IVE dos combustíbeis do 23% ao 8%. Reino Unido aprobou unha rebaixa do imposto municipal de 150 libras para compensar a suba dos prezos. Portugal vai axustar o Imposto de Produtos Petrolíferos (ISP) e baixou o IVE do 23% ao 13% sobre os primeiros 100 KWh consumidos. Cheques-axuda: Países Baixos entrega cheques de 200 euros aos fogares máis vulnerábeis. Bélxica dá cheques de 200 euros para a calefacción ademais de proceder a conxelar as tarifas ferroviarias. Francia entrega un cheque enerxético de 100 euros para as rendas máis baixas e outro cheque para compensar a suba de carburantes de 100 euros para todo francés ou francesa que cobre menos de 2.000 euros ao mes. Alemaña aprobou un paquete de cheques enerxéticos por importe de 13.600 millóns de euros. Axudas aos sectores máis afectados: A maioría de Estados europeos están a implementar axudas específicas, de diferente índole, para os sectores económicos e sociais máis afectados por esta escalada de prezos. A pregunta é obrigada: que fixeron os Gobernos galego e español ao respecto? A resposta é clara: nada. O primeiro botarlle a culpa ao segundo e o segundo botarlle a culpa a Putin. Para Galiza, Alberto Núñez Feixoo é un presidente ausente, máis preocupado pola súa xira española como futuro xefe de filas do PP que do país que formalmente preside desde a distancia. Para o conxunto do Estado español, Sánchez é un presidente que decidiu non tomar ningunha decisión até o día 29 de marzo e as que tomou, como a criminalización das protestas sociais e negativa de dialogar co sector do transporte mobilizado ou o cambio de posición a respecto do Sáhara e as consecuencias que da mesma se poidan derivar nas condicións de chegada do gas alxerino, van na dirección contraria á resolución do problema. Ademais, polo que deixa entrever o propio Goberno (que xa renunciou a formular a súa primeira proposta de limitar o prezo da luz a 180 €MWh), ademais de tardías, as medidas que está disposto a adoptar serán insuficientes. Algunhas das medidas que se poden tomar no curto prazo serán tan só parches. Porén, de existiren ou non, pode ser a diferenza entre poder saír adiante -aínda que sexa malamente- ou fechar a persiana definitivamente. É momento de solucións A sociedade galega non poden agardar máis. A situación é crítica. Cada día que pasa, as consecuencias non se incrementan liñalmente senón exponencialmente. Nalgúns casos, lamentabelmente, serán irreversíbeis. Algunhas das medidas que se poden tomar no curto prazo serán tan só parches. Porén, de existiren ou non, pode ser a diferenza entre poder saír adiante -aínda que sexa malamente- ou fechar a persiana definitivamente. Nese sentido, resulta imprescindíbel tomar medidas como a baixada temporal de impostos en alimentos e enerxía, a suba de salarios, pensións e prestacións sociais para evitar o empobrecemento e garantir o consumo ou axudas directas aos sectores máis afectados. Esas medidas son precisas e -sobre todo- urxentes. Porén, se algo nos ten demostrado a pandemia da Covid-19 e esta crise inflacionista é que precisamos cambios estruturais. Medidas como a creación dunha banca pública ao servizo das maiorías sociais e de dar crédito á nosa pequena e mediana empresa; a creación dunha empresa pública de enerxía que non especule, que trate a enerxía como un ben de primeira necesidade e que se poida facer cargo das concesións enerxéticas que van caducando no país e creando outras novas; unha reformulación drástica do sistema tarifario enerxético que sexa socialmente xusto e sostíbel e que posibilite que un país produtor enerxético como o noso se poida dotar dunha tarifa eléctrica galega pensada para facer máis competitiva as nosas empresas e menos custosa a factura da luz dos nosos fogares e negocios; a intervención pública do mercado da vivenda para tratala como un dereito e non como un ben de luxo especulativo ou unha revisión integral do noso sector primario, apostando por pór o país a producir e pola soberanía alimentar cunha produción sostíbel e de calidade. Os poderes económicos españois e os seus altofalantes políticos non van por aí. Apostan por manter os privilexios do oligopolio enerxético, pedir "contención salarial" e que esta crise a volvan pagar as traballadoras e traballadores mediante a depreciación dos seus salarios. Ante iso, as clases populares galegas só teñen unha ferramenta válida: a mobilización popular, a presión política e sindical e o apoio de forzas que, como o nacionalismo, non só denuncian a situación, senón que están a pór en riba da mesa medidas serias, contrastadas, viábeis e que poderían mellorar as condicións materiais de vida de milleiros de galegas e galegos. É o momento de formular propostas e alternativas de calado. Cando poderían ter maior aceptación popular medidas tendentes a rematar cos oligopolios, coa especulación, a favor da intervención pública na economía ou á creación de novos instrumentos públicos para intervir en sectores estratéxicos? Cando imos ter un mellor momento para facer pedagoxía política de como funciona a UE e do grao de submisión da mesma aos intereses norteamericanos e das consecuencias negativas que a política "atlantista" ten para a propia UE? Cando imos ter mellor ocasión para visualizar o noso espolio enerxético ou as consecuencias da eucaliptización e o abandono das terras de cultivo? É o momento de facérmonos valer como pobo e como clase. De facérmonos valer nas institucións e nas rúas e demostrar, máis unha vez que, na Galiza a protesta social ante os abusos contra as clases populares non será copada, oportunista e cinicamente, pola extrema dereita por mor da incomparecencia dunha esquerda confinada socialmente e desmantelada ideoloxicamente. Non será así, porque existe un forte movemento nacionalista que estará, onde sempre estivo, ao carón do pobo traballador galego e das clases populares na defensa dun futuro de prosperidade, xustiza social e liberdade para Galiza. Vémonos o 3 de abril nas rúas de Compostela. "A culpa é de Putin" Vivimos un profundo proceso de infantilización da política. Tratan o pobo coma parvo simplificando e manipulando o discurso até extremos moi soeces. Un claro exemplo tivémolo cando Pedro Sánchez afirmaba no Congreso dos Deputados que a crise de prezos que vivimos é responsabilidade de Putin e "só de Putin". Evidentemente, non é así. A suba de prezos comezou moito antes da guerra en Ucraína e non é unicausal. Conflúen nela toda unha serie de elementos que a explican: desde o aumento da demanda mundial -sobre todo despois dos confinamentos e restricións da pandemia-, a escaseza de materias primas por mor do aumento da demanda a nivel planetario e unha maior especulación coas mesmas en mercados cada vez máis desregularizados, o aumento dos custos enerxéticos, a ruptura da cadea de subministros, o incremento dos custos loxísticos (especialmente dos fretes marítimos) ou inestabilidade política, que vai alén de Ucraína con conflitos como o da China-Taiwán, Alxeria-Marrocos ou restricións a países petroleiros como Venezuela ou Irán. A segunda volta da non derrogación da reforma laboral Esta situación aféctanos a todas. Porén, non por igual. Aféctalle especialmente a quen menos ten: persoas no paro, con empregos moi precarizados ou xubiladas. Todas elas veranse drasticamente empobrecidas. A suba do SMI nun 3,6% é absolutamente insuficiente. Non compensa, nin de lonxe, a suba xeral dos prezos. É dicir, traballando o mesmo cobramos menos. Quen dificilmente antes chegaba a final de mes, agora non chega. Trátase da cronificación da precariedade, dos "ERTE-permanentes" e a consolidación das e dos traballadores que, a pesar de ter traballo, non poden saír da pobreza. Nese contexto, o chamado "Pacto de rendas" será a segunda parte da non derrogación das reformas laborais do Partido Popular no que o "Diálogo social" (no que seguen a excluír as centrais sindicais maioritarias na Galiza e Euskal Herria) vira nunha trituradora de dereitos e conquistas sociais, avalada pola esquerda española.