Abstención ou o berro silenciado

Nas últimas eleccións Galicia rexistrou un 49,5% de abstención, ao que poderíamos sumar o medio punto dos votos en branco. En rigor, foi votar e votou por algunha opción política menos de 50% do censo de electores. Este dato, que puidera pensarse puntual por ser unhas europeas é, en realidade, unha constante. Destacaba, nunha análise anterior, a excepcionalidade do caso galego: se a abstención fose partido tería gañado varias citas electorais por maioría absoluta. Nun texto científico de 1978 fálase da "abstención apática" galega, citando algúns lugares comúns como o nivel educativo, a cultura política, o grao de desenvolvemento económico... Sen entender que os datos reflicten cinco importantes variables que explican o comportamento electoral do país. Municipios industrializados fronte a municipios non industrializados, onde a cohesión social dos primeiros e a súa cultura de participación comunitaria, contribúen a unha maior conciencia de clase e participación político-electoral. Municipios rurais versus municipios urbanos. Onde a abstención é maior nos primeiros, que rexistran: maior dispersión xeográfica, menor presencia de organizacións políticas e sindicais, que resultan nunha menor mobilización e conciencia política, impacto limitado das políticas públicas na vida cotiá e seguridade económica dos cidadáns do rural, propiedade privada xeneralizada e certo grao de desconfianza cara o sistema político. Non se lle pode pedir ao cidadán a súa participación na vida pública se as elites se resisten a ser democratizadas A Galicia interior fronte a Galicia costeira. En contra do que se apunta nalgúns textos científicos, que falan da imposibilidade de ir votar dos traballadores do sector pesqueiro, a Galicia de interior é a que se decide en maior grao pola abstención. Ligado, en grande medida, aos factores anteriormente sinalados. Implantación dos partidos ou o que é o mesmo, preponderancia do PP no tecido político galego. Cun voto estrutural de país, a prevalencia do Partido Popular podería explicarse polo control dos medios e o apoio das elites. No contorno urbano, das elites económicas; no contorno rural, das elites sociais. "Periferia" E finalmente, a posición periférica de Galicia, que, podendo ser acicate para situarse politicamente de costas ao Estado, lévaa a adoptar unha posición de encaixe. Tal como se aprecia no dato de menor abstención rexistrada entre eleccións locais, ao Parlamento, Estado e Unión Europea, cun 23% de abstención en 2023, Galicia recoñécese periférica e non quere dar problemas. En suma, a non existencia dun tecido industrial e sindical xeneralizado no territorio, a falta dunha burguesía nacional forte con conciencia de clase e a situación xeográfica da nación, leva aos galegos a un individualismo magoado, de perfil baixo, conforme co establecido. O berro silenciado Na antiga Grecia designábanse como 'idiotas' (ilotas) os cidadáns egoístas que non se preocupaban dos asuntos públicos. Hoxe obsérvase un baleiro espiritual e cívico que se traduce en apatía cara a defensa de calquera asunto que, directa ou indirectamente, poida parecer que implica un posicionamento político. É un nihilismo pasivo que representa a negación da nosa realidade como sociedade. Este proceso de esgotamento da esfera pública, e escasa participación dos cidadáns no ben común, entronca coa articulación do Estado moderno, pois non se lle pode pedir ao cidadán a súa participación na vida pública se as elites se resisten a ser democratizadas. O paradoxo da democracia é que se define como o goberno das maiorías pero en canto se elixe unha minoría, supostamente representativa, pasa a ser unha oligarquía ou goberno duns poucos. Ben puidera definirse como a posibilidade de chegar a acordos entre elites dominantes. O modelo actual de toma de decisións é plural, pero non plenamente democrático; é deliberativo, pero no protexe as minorías políticas, e é aberto, pero atopa limitacións para quen quere formar parte das listas internas. Pódese dicir que a esta sociedade, en mínimos de sociabilidade e solidariedade, interésalle o benestar propio pero é insolidaria á hora de compartilo. A Galicia de hoxe semella apática cara ás cuestións de interese público. Dende o 'Caso Altri' á posibilidade de reabrir a mina de Touro, ou á aprobación de innumerábeis parques eólicos –pouco se fala da posibilidade de teres un muíño de vento no xardín cando volvas da compra–. E aínda que visceralmente se puidese atribuír esta apatía á calidade de cidadáns irresponsables ou ilotas, o certo é que se trata dun tema máis profundo que entronca coa falta dun discurso histórico e sostido que nos interpele como pobo.