Desmontar a masculinidade. Construír a equivalencia

'Desmontar a masculinidade. Construír a equivalencia' é o título da conferencia pronunciada no curso de verán, organizado pola USC e o Concello de Lalín na pasada semana, polo profesor de Dereito Constitucional da Universidade de Córdoba, Octavio Salazar, home implicado persoal e profesionalmente na loita pola igualdade de xénero. O relator, partindo dunha breve análise do contexto actual, marcado por un progresivo aumento da diversidade, polo vertixinoso, e tamén perigoso, avance da tecnoloxía dixital, pola erosión dalgúns dereitos das persoas LGTBI e das mulleres, polo enfrontamento de posicións identitarias, amais pola reacción (neo)machista ás conquistas igualitarias conseguidas polo Movemento Feminista, manifestou a súa preocupación polo futuro. Un futuro incerto por unha presenza, aínda determinante, da masculinidade nas estruturas de poder e na orde cultural. Unha masculinidade, que funciona como unha "megaestrutura" que atravesa tanto a vida pública como a privada e que está a provocar o erro, bastante estendido entre as mulleres, de equiparar o empoderamento con adoptar o modelo masculino da eficiencia, do éxito, da agresividade, da seguridade e do individualismo narcisista e non valorar os coidados, a empatía ou facer redes de apoio en comunidade fronte á vulnerabilidade ou á inseguridade. Revolución política Son evidentes os avances que temos experimentado en pouco tempo, se temos en conta a sociedade machista da que viñamos até a década dos anos 80. Malia todas esas transformacións e conquistas, vivimos nunha sociedade na que continuamos a reproducir roles e estereotipos, comportamentos machistas e situacións inxustas para as mulleres, de xeito inconsciente en ocasións. Simone de Beauvoir deixou dito "a muller non nace, faise" e isto poderiamos atribuírllo aos homes. O xénero é unha construción social, cultural e política que se fai das subxectividades masculina e feminina. Agora, lembro un libriño moi coñecido de Salazar, El hombre que no deberíamos ser (2018), no que en menos de cen páxinas, achéganos de xeito moi sinxelo, directo e comprometido unha proposta de decálogo que mira cara ao futuro e que non vai contra os homes, senón contra o patriarcado. Urxe rachar con ese silencio cómplice de moitos homes que aínda calan diante de comportamentos machistas dos seus iguais Nese decálogo desenvolve algunhas claves para que os homes asuman o reto de se transformar e mudar a realidade na que vivimos. Iso implica, en primeiro lugar, asumir que son parte do problema e que a revolución masculina que precisamos debe ser tamén política. Se queremos conseguir unha sociedade certamente paritaria, haberá que repensar as relacións entre o público e o privado, xa que para conciliar é precisa a corresponsabilidade. A consecución deste obxectivo pasa por darlle un valor social, económico, e ata emocional, aos traballos do coidado. Cando os homes incorporan o coidado de si mesmos e doutras persoas, ademais de se converter en seres autónomos, están a rachar coa identificación de virilidade como o feito de "non ser muller", participan de emocións como a tenrura ou a empatía e decátanse de que eles, tamén, son fráxiles e vulnerables. Non abonda con mudar a nivel persoal ou familiar; cómpre intervir e trocar esa mirada secular e androcéntrica que no espazo público define as posicións de poder e dominio, os métodos, os criterios de organización e as prioridades, para dar paso ás mulleres e recoñecer a súa autoridade en condicións de igualdade. Non é dabondo unha presenza paritaria de mulleres e homes nas institucións, senón que urxe revisar a maneira de facer política, de manexar o poder, de distribuír os recursos e de xestionar os conflitos. É preciso construír coñecemento, saberes e relatos desde a incorporación das mulleres como suxeitos pensantes e creadores, para crebar a exclusividade da mirada masculina. Educación Outra das claves sería que os homes deixasen de ser cómplices das violencias machistas e de institucións patriarcais como a prostitución, para ser realmente belixerantes contra a desigualdade e a explotación das mulleres. Urxe rachar con ese silencio cómplice de moitos homes que aínda calan diante de comportamentos machistas dos seus iguais e, pola contra, demandar unha verdadeira educación en materia de afectividade e sexualidade, para vivir relacións desde a reciprocidade e a equidade que axuden a desterrar a fobia por aquelas opcións afectivo-sexuais fóra da norma maioritaria. Finalmente, Salazar apela aos homes a coñecer e a asumir o que o feminismo, como teoría emancipadora do ser humano, foi quen de xerar no tocante ao pensamento alternativo durante varios séculos.