Diversidade, asistencia persoal e perspectiva de xénero

Despois dos horrores da Segunda Guerra Mundial, a Declaración Universal dos Dereitos Humanos de 1948 marca un fito histórico na salvagarda da cidadanía. Houbo que agardar 60 anos para que entrase en vigor a protección específica da vida das persoas con diversidade funcional, a Convención Internacional sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade da ONU. A protección dos dereitos do colectivo acostuman experimentar demoras. As reformas das leis de Promoción da Autonomía Persoal e Atención ás persoas en situación de Dependencia e de Discapacidade, que se aprobarán este verán, queren axustarse á modificación do artigo 49 da Constitución, que elimina do texto a expresión "diminuídos" e recoñece dereitos fundamentais, 16 anos despois de que a Convención e o seu Protocolo Facultativo entrasen no ordenamento xurídico do Estado. O Foro de Vida Independente, colectivo membro da Rede de Vida Independente, movemento emancipatorio nacido en California en 1972, anima a participar na consulta pública sobre a lei activada polo Ministerio de Dereitos Sociais. Para a entidade, o principal obstáculo que limita o goce dos dereitos é a falta de acceso a unha asistencia persoal axeitada. As agresións dentro da parella ocasionan discapacidade acreditada en unha de cada cinco superviventes Desde a oficina galega de Vida Independente, Anxela López considera "asistencial e paternalista a mal chamada Lei de Dependencia". Das prestacións que contempla: centros de día, centros residenciais, axuda a domicilio e asistente persoal, esta última e esencial ficou ineficazmente desenvolvida, con recursos insuficientes onde as persoas beneficiadas non deciden. "Quérese modificar e nós pedimos a promulgación dunha Lei de Asistencia Persoal, un apoio fundamental para vivir en igualdade, que obriga a cambiar do paradigma médico ao dos dereitos humanos, acorde coa Convención e coa Observación número 5". A observación interpreta o artigo 19 da Convención, o referido á vida independente. Considera elevado o custo da exclusión social. Xera estigma e segregación, que levan á violencia e ao abuso, polo que deben elaborarse políticas encamiñadas a dotar de medios para decidir e controlar a vida propia: acceso ao transporte, á información, á comunicación e á asistencia persoal, un lugar onde vivir, un emprego digno, unhas relacións persoais ou uns dereitos sexuais e reprodutivos. Violencia e discapacidade Galiza é a comunidade coa taxa máis elevada de persoas con discapacidade, 116,5 maiores de seis anos por cada mil habitantes (2020), superior á media estatal (97 por mil). Hai arredor de 8.000 menores recoñecidos cun grao igual ou superior a 33% (Imserso, 2021). A porcentaxe de mulleres é superior en todos os tramos de idade (Fundación ONCE, 2023). "A asistencia persoal resulta fundamental para empoderarse e non depender da familia, do marido… Sen ela non podes participar na sociedade en igualdade. Se a necesito para desenvolver a vida laboral, non me chegan as 30 horas semanais cubertas. Se non hai recursos, accesibilidade, nin se proporcionan medios, como o recoñecemento de voz que eu preciso para escribir máis rápido, ou outros mecanismos, non haberá un cambio real. Sumado á discriminación que xa temos por sermos mulleres". Cómpre atender a interseccionalidade, o incremento das variábeis discriminatorias por interrelación de categorías (feminización, racialización, pobreza…) que elevan os niveis de inxustiza. Neste sentido, a Fundación Cermi Mulleres impele a incluír a perspectiva de xénero na reforma. Tamén para xerar sinerxías co Pacto de Estado contra a Violencia de Xénero e vencellalo coa asistencia persoal. A diversidade funcional enlaza coas mulleres que soportan esta violencia nun dobre sentido: consecuencias e causas. As agresións dentro da parella ocasiona discapacidade acreditada nunha de cada cinco superviventes (20,7%), segundo a Macroenquisa de Violencia contra a Muller (2019). Fóra dela, a violencia sexual preséntase como unha das manifestacións máis nocivas a nivel físico: unha de cada dez violacións (14,3%) orixina unha discapacidade na vítima. Máis de catro de cada dez mulleres con discapacidade acreditada recoñécese supervivente. Todo comeza a se xestar na discriminación á infancia. "En Galicia non poden desempeñar as actividades como faría calquera neno ou nena", denuncia López. "A cobertura de asistente persoal é a partir dos 16 anos e vencellada a un posto de traballo. A lei di 'formación e actividade laboral' pero na práctica non se concede a menores. Os meus pais tiveron que sufragar os custos de apoiarme e nas escolas segue sen haber asistencia persoal".