Gozar dos ríos e da poesía

Quen ama de verdade, ama como un río. No fluír e no confluír dos corpos e das mentes. Na mirada hipersensíbel que ve dentro da auga dúas partículas de hidróxeno e unha de osíxeno e con elas fabrica un pensamento poético, exactamente igual a como fan os peixes. Dicía Wittgenstein que o inexpresábel é o fondo sobre o cal o que expresamos adquire significado. Ese é o lenzo do río: O inefábel sobrevoado por unha libeliña azul que copula no ar ou que se pousa sobre a folla dun amieiro ou no cabelo da persoa amada, sen que esta se decate sequera. O momento da mirada poética que antecede a todo poema ou xa o é, mais sen palabras. No río residen a revelación, a música e a vida: As tres condicións de existencia do poema. Haendel compuxo a comezos do século XVIII unha Música acuática. Foi interpretada por unha orquestra navegante sobre o Támese para un rei e a súa corte. Máis alá dos poderes humanos, que música subacuática sentirá a troita que se deixa levar pola corrente? Que aria profunda oirá o merlo rieiro cando se submerxe no río á procura de alimento e sae ao ar, triunfante, tras remexer as pedras, cun macroinvetebrado no peteiro? Que sentirá o seixo erosionado pola intrahistoria acuática, adurmiñado no leito do río ou arrastrado de súpeto pola enchente? Toda boca é a do peixe que traga luz caudal ou lodo escuro que vén das terras arrasadas polo incendio. Quen ama de verdade, ama como un río. Ao longo da estación invernal, as efémeras repousan baixo as augas agardando o intre en que a bioloxía lles ordena abandonar o medio acuático e devir insecto adulto, estado no que só vivirán o curto espazo dun día co único fin de se reproducir. É ese un intre explosivo no que converxen milleiros de efémeras sobre o escenario fluvial, nunha danza ancestralmente contemporánea, digna dun ballet de Nacho Duato. Algunhas efémeras intentan remontar o río para se reproducir no lugar da orixe, nas augas matriciais con perfume intrauterino. Quen ama de verdade, ama como un río. Ben o sabía Dante, o primeiro físico cuántico que por medio da intución poética enunciou que é o amor a forza esencial do universo, che move il sole e l’altre stelle. Pois ben, na Divina Comedia, o florentino advirte de que só bebendo as augas do río Éunoe -que permite lembrar as cousas boas, así como o Leteo permite esquecer as malas-, se pode acceder ao Paraíso da man de Beatriz. Xa Orfeo descendera aos Infernos na procura da amada Eurídice e para rescatala da morte non dubidou en atravesar as augas do río Aqueronte, no Hades. E o deus-río da Antigüidade grega, Alfeo, namorou da ninfa Aretusa e logo o seu curso foi desviado por Hércules para limpar de impurezas o seu país. O río que ama, o río que limpa. O río que é hábitat e non fronteira. O seu estado líquido é fluencia e non fronteira -concibida polo Estado criminal que alza muros e encoros e barreiras-. Que sentirá cando pasa de líquido a gas por efecto da calor e se torna inmaterial na transformación da física en metafísica? E que experimenta a tona do río cando recibe de novo a súa auga sólida en forma de folerpa e pasa entón da metafísica á física por efecto do frío? Que experimenta todo ser que aboia tal o corpo da Ofelia de Millet entre flores ranunculares? As nosas vidas son os ríos que van dar ao mar, que é o vivir. Fondos das augas encefálicas que fabrican os soños. Amor que discorre e non sacia a sede. Non en van Lacan denominou Freud río de lume. Augas da memoria que conserva as mans das lavandeiras, os rastros do xabón rústico feito con graxa de porco, o fío de la ou de liño da manta do tear, perdido para sempre no leito e na corrente. As castañas que aboian e que non son de ninguén, pois na auga non existe a propiedade. Quizais fose este noso o páis das mil vacas, como tamén é o país dos mil ríos. E así, na éxtase da auga que discorre, escoitou Uxío Novoneira o Lor ruxidoiro baixando polo val, como Manuel María soñou a carón do regato do Cepelo a súa pequena tribo labrega. Viu o Eo a chegada da garza Luz. E a derradeira poesía da Soa radical Rosalía só podía terse escrito ás beiras do Sar. Viu Lorca a morte na súa vangarda galaica do “Nouturnio do adoescente morto”, cun coro grego de mulleres berrando á beira do Sil: "Mozos, imos, vinde, aixiña, chegar porque xa ise río m’o leva para o mar!". Temos quizais, nostalxia das branquias, como enunciou José A. Valente en Il Tuffatore: "Non estamos na superficie máis que para facer unha inspiración profunda que nos permita regresar ao fondo. Nostalxia das branquias". Mais contra todo idealismo, na posvangarda do amor álzase o materialista canto antitanático de Claudio Rodríguez Fer, proclamando a existencia feliz do río no que nunca naufragamos: "Había un río e un soño de leopardo / pero non un naufraxio no sono. / Había unha inmensa primavera no corazón". Na biopoética do río contemplamos pois, os milleiros de formas flutuantes de existencia, a apertura total dialóxica, o Outro que nos ensina como ser no río Ser, como admirar a impresionante arquitectura fluvial das lontras, que arrastran paus e mofo, follas, para crear un niño de mamífero acuático, e integrar nun só todos os mundos. A harmonía da paz de todo canto vive. Só cos ollos de tal beleza podemos ver os ollos do río ou o río esvarando so os ollos das pontes, a auga detida no banzado dos muíños, ou o leito onde descansa o liño antes de ser mazado e de ser fío e de ser vestido. Igual que a enerxía, que non se crea nin se destrúe. Hoxe é unha tarde do ano 2022. Estamos xuntos ollándonos nas augas do río Lor mentres noutra tarde do ano 480 dC un ancián de Éfeso se conmove mirando as augas do río Caístro. Vello fermoso Heráclito, a quen chamaron o Escuro e o Adiviñador, polo carácter oracular do seu pensamento, postulou o pensamento unitivo da fusión dos contrarios, a dialéctica e a transmutación consubstancial ao principio da vida. Ninguén pode bañarse dúas veces nas mesmas augas. Fusión, dialoxismo e transformación: Amor, pois, onde o tempo non existe. E precisamente por iso, hoxe é unha tarde calquera do ano 2022 ou 280 dC, porque Hoxe é a eternidade. Quen ama de verdade, ama como un río.