Persoal sanitario e usuarias denuncian a "desatención" nos PAC galegos

Os Puntos de Atención Continuada (PAC) creáronse no ano 2005 como un modelo para organizar a atención sanitaria da Galiza suplindo os horarios de fechamento dos centros de saúde e desconxestionando as urxencias hospitalarias. Actualmente, a Galiza conta cun total de 90 PAC, segundo os datos facilitados pola Consellaría de Sanidade. Nós Diario tamén solicitou o número de persoal sanitario que atende estes centros, pero ao fechamento da edición non obtivo resposta. O certo é que tanto persoal sanitario como persoas usuarias das distintas áreas sanitarias do país denuncian a “desatención” que padecen actualmente estes centros sanitarios en todo o territorio. Segundo explica o médico de familia e secretario nacional da CIG-Saúde, Manuel González Moreira, “a capacidade de resposta do modelo PAC debería ser moi superior ás gardas localizadas de antes dos médicos de Atención Primaria”, pero na práctica a escasa dotación de persoal na maioría destes centros “sérvelle ao Sergas como escusa para non apostar por este modelo e querer voltar ao pasado”. A Atención Primaria, segundo destaca Moreira, “ten que vertebrar o territorio e ter en conta tanto o volume de poboación como a dispersión, porque rachar con este tipo de recursos asistenciais acaba provocando despoboamento”. Segundo o persoal sanitario consultado, só os PAC das cidades prestan un servizo de calidade, porque, por exemplo, en Vigo, Compostela ou A Coruña os PAC dispoñen de até catro equipos asistenciais. No resto do país, existen PAC con un, dous ou tres equipos que, debido ao tamaño das sete áreas sanitarias galegas, vense superados polos servizos demandados a diario e, en máis do 50% dos casos, teñen que permanecer fechados varias horas ao día “sen asistencia facultativa”, por cumprir cos seus plans funcionais e asistir accidentes, emerxencias e mesmo atencións domiciliarias. A propia Consellaría, en casos como a área sanitaria de Santiago e O Barbanza, que conta con 18 PAC, en novembro de 2023, convocaba un proceso de cobertura de postos de Medicina Familiar e Comunitaria. Na convocatoria, asinada por Eloína Núñez, xerenta da área sanitaria, púñase de manifesto que se están producindo "excepcionais dificultades de cobertura de determinados puntos de atención continuada, nos que existen prazas vacantes sen titular adscrito”. Sinala González Moreira, diante deste argumento da falta de persoal médico, que "a culpa é do Sergas, que creou unhas condicións de traballo precarizadas". "Agora usan o argumento de que os PAC non funcionan, para desmantelalos e centralizar os servizos. Precarizan as condicións de traballo e despois aproveitan a situación como argumento ao seu favor”. En primeira persoa Uxía Novoa, é veciña do Deza, este mesmo mes de abril acudiu por unha doenza respiratoria ao PAC de Silleda. Una vez alí colléronlle os datos e explicáronlle que non había sanitarios no centro para atender os doentes porque “saíron a atender un accidente”. Convidárona a agardar á volta da ambulancia co equipo médico do PAC para ser atendida. Case unha hora despois, voltaron os facultativos na ambulancia e comenzaron a atender os doentes que agardaban por eles. “Eramos dez persoas esperando, outros tantos marcharan para seren atendidos noutros centros”, relata a Nós Diario. Isto acontece “con frecuencia” no PAC de Silleda, segundo testemuñas afectadas, xa que é un dos puntos de atención continuada do país que só conta con un equipo de facultativos para prestar o seu servizo. E non é o único PAC que se atopa nesa situación. Pilar Rodríguez é enfermeira na área sanitaria de Vigo, traballou tres anos no PAC da Guarda (Baixo Miño) e lembra, en conversa con Nós Diario, situacións "dramáticas" como a que evoca: "O equipo médico saíra co 061 na ambulancia e chegou un neno cunha reacción alérxica grave a unha picadura de insecto; foron os médicos do centro de saúde os que tiveron que quedar para atendelo, porque no PAC non había equipo”. Nese momento chegou aviso dunha persoa que caera por unas escaleiras “pero a ambulancia estaba fóra da zona e a máis próxima estaba a media hora; ao final tardou 40 minutos”. Isto, que semella unha casualidade, é algo máis habitual do que o Sergas prevé na dotación dos servizos, e persoal sanitario denuncia que “estas situacións nas que tes que decidir a quen atender cos recursos dos que dispós provocan cadros de estrés e ansiedade” nas traballadoras e traballadores da sanidade pública, algo que vai en detrimento da prestación do servizo. O técnico de emerxencias sanitarias Óscar Graña, que traballa no Morrazo, afirma a Nós Diario que estes casos son "totalmente habituais" en todo o país. A ambulancia recolle o médico e a enfermeira nos PAC para facer asistencias “e en moitos casos, como non hai máis equipos, queda o PAC baleiro até que regresen”. Isto tamén acontece “cando acompañan un paciente ao hospital en ambulancia desde o PAC”. Engade que “como non se cobren todos os equipos e traballan baixo mínimos, é aínda máis frecuente”. Acordos incumpridos Aproblemática arredor dos PAC vén de longo. Nos anos 2018 e 2019, sindicatos e persoal traballador destes centros convocaron unha folga para denunciar as súas condicións laborais. Logo de numerosas mobilizacións, o 17 de xullo de 2019 chegaban a un acordo coa Consellaría de Sanidade para pór fin á folga, conseguindo unha serie de compromisos da Administración. Cinco anos despois dese acordo asinado pola Consellaría de Sanidade e por todos os sindicatos, traballadoras e traballadores denuncian que moitos dos compromisos seguen sen cumprirse. Estabeleceron non máis de 30 asistencias por médico de PAC ou un reforzo nas zonas de costa no verán. Pedía nese momento o persoal sanitario un reforzo de Medicina Familiar e Enfermaría, a maiores, para atender as zonas onde aumenta a poboación no estío polo turismo. O reforzo levouse a cabo “pero a partir da pandemia aproveitaron e eliminaron o reforzo, nunhas zonas que son puntos críticos no verán”, denuncia a enfermeira Pilar Rodríguez, traballadora da área sanitaria de Vigo. Fican prazas sen cubrir e “moitas veces tiran de reforzo de ambulancias, pero con iso o único que fan é mobilizar doentes”. Pilar Rodríguez traballou tres anos no PAC da Garda e advirte de que “non se cobren as baixas, seguen coa mesma dotación que hai anos”.