Pilar Soengas: "As brásicas galegas teñen propiedades anticanceríxenas"

—A Misión Biolóxica da Galiza, do CSIC, leva moito tempo investigando as básicas galegas?
Perto de 20 anos levamos traballando, non só na mellora, frdicamos bastantes anos a recoller variedades de brásicas por toda Galiza, pedindo variedades plantadas nas casas, algunhas delas son moi antigas. Temos un banco de sementes de variedades galegas de repolo, verza, nabicol e grelo. Hai unhas 600 en total. Estudamos o seu rendemento, o aspecto, a bioquímica e os marcadores moleculares. Das 600, moitas son a mesma variedade con outro nome, pero teñen a mesma orixe. Temos este banco de sementes de variedades locais, non comerciais, son variedades de pequenas hortas familiares. 

—Que cualidades posúen?
Nutricionalmente son moi boas, úsanse nos pratos tradicionais galegos e non requiren de moitos abonados porque son máis rústicas. Non precisan tanto abonado nin produto fitosanitario como as variedades comerciais que se compran. Podemos melloralas e obter novas variedades comerciais coa base das variedades locais da Galiza. 

—Que melloras conseguiron?
As plantas, como as persoas, teñen enfermidades, algunhas delas bacterianas. Hai unha moi recorrente que é a podredume negra causada por unha bacteria. Tentamos mellorar as verzas para que sexan máis resistentes a esta enfermidade. No caso do repolo son as larvas dunha bolboreta, que comen as follas. As plantas producen de forma natural sustancias que repelen os insectos e tamén sustancias antibióticas, buscamos plantas deste tipo para seleccionalas e obter unha variedade máis resistente a estas larvas.

—Estas verduras, son de verdade anticanceríxenas?
Temos programas de mellora para tentar aumentar o contido en glucosinolatos das nosas variedades. Son sustancias presentes nas brásicas que teñen unha actividade anticancerixena. Fixéronse experimentos con liñas celulares de cancro in vitro e aínda se está estudando moito. Son compostos moi interesantes. Obtivemos variedades de verza, de repolo, de nabicol e de grelo enriquecidas nestes compostos. Hai que ter un aporte constante de verdura na dieta, e as brásicas teñen propiedades anticanceríxenas, e tamén moitos antioxidantes que son moi interesantes para a saúde.

—Logo as brásicas galegas son “superalimentos”…
A etiqueta de “superalimento” é algo de márketing, é o que lle falta ás nosas variedades para poder vendelas, o demais xa o teñen. Temos o produto, o que nos falta é comercializar, por iso creamos a etiqueta de “Verdura Atlántica”, para pór en valor as propiedades que teñen as nosas verduras.

—A dieta atlántica é mellor que a famosa dieta mediterránea?
Non se pode dicir que sexa mellor, porque a atlántica non está tan estudada como a mediterránea. O que si se sabe é que as verduras teñen propiedades interesantes relacionadas coa saúde, e son orixinarias da costa atlántica.

—Danse por igual en toda Galiza?
As verduras están en todas partes, hai en zonas que se dan mellor que noutras. Grelo e nabiza danse mellor pola zona de Santiago e Lugo, pero tamén se cultivan nas Rías Baixas. O nabicol no norte da Galiza case non se produce, máis no sur pola proximidade con Portugal, onde tamén se cultiva, chámanlle cobenabiza e é moi típico dos seus caldos verdes. 

—Unha pregunta comprometida, o cocido, con repolo ou con grelo?
 Iso é para gustos. Meu pai é da zona de Monterroso e alí se fai con verza e repolo. Depende dos gustos e do que te ensinaron na casa, da tradición.

Testar para comercializar

As brásicas galegas son de consumo doméstico, até agora, porque a Misión Biolóxica da Galiza está empeñada na súa comercialización coa etiqueta Verdura Atlántica. Pilar Soengas explica que logo de recoller as distintas variedades, agora "trátase de probalas todas e ver como se comportan respecto a testemuñas comerciais, para tentar rexistralas previamente á súa comercialización".

O traballo destas científicas permitiu "adaptar nabizas e grelos a condicións máis secas". E semella que funciona, xa que un investigador andaluz, Antonio de Haro, "está cultivando desde hai anos grelos e nabizas en Córdoba, e está conseguindo unha boa producción", di Soengas, "estivo varios anos seleccionando plantas adaptadas a un clima máis seco". Explica que "teñen que cultivar co ciclo máis curto, porque a partir do mes de marzo xa empezan a ter temperaturas moi altas".