E se o povo é quem máis ordena?

As administracións públicas deben ocuparse dos servizos de interese xeral. Mais o interese socioeconómico xeral ten unha fronteira ideolóxica difusa. Que precisa dunha consideración máis ampla: a hostalaría, o cultivo do mexillón, os coidados ás persoas, a obtención de cobre, a duna de Corrubedo? O territorio é o soporte da actividade económica no que conflúen usos dispares e tantas veces antagónicos. Hai contornas que parecen estancas pero nunca o son. A teoría do caos e o efecto bolboreta describen a conexión global e certa impredicibilidade nos mecanismos do planeta. A destrución de Derna en Libia amosa como todo conta: ciclón + deserto + bombardeos da OTAN + inestabilidade política + abandono de infraestruturas, por sinalar parte dos ingredientes que deron nunha desolación exponencial. Na actualidade esconxuramos a fatalidade co escudo da resiliencia. E se déramos actuado antes de acadar o límite? A ordenación integral do territorio é un dos piares das sociedades que proxectan un porvir sostible. A actividade política debería logo responder a ese interese xeral. Porén, ante a administración a ordenación convértese nun asunto opinable e menos urxente. O mexillón da Arousa Como no conto da araña que papa á mosca que papa á amora, o recitado do eólico mariño e o cobre que abafan o mexillón ocorre, por exemplo, na ría de Arousa. E por moi resiliente que sexa o mexillón, se no conto non metemos a auga da levada que manterá o prado que pacerá gando feliz da Ulloa e o albariño ecolóxico e as EDAR en correcto funcionamento, quedamos sen perdices. Porén a realidade contén elementos máis complexos nesta causalidade. Todo canto acontece desde os cumios da Vacaloura, Careón, Faro ou Barbanza e Castrove ata as Sagres e Sálvora incide no sistema xeográfico que é a ría. Mesmo que a Arousa e a súa cunca hidrográfica estean partidas polo límite provincial. Esta división histórica amosa ata que punto non atendemos ao funcionamento do territorio. Céntrome na Arousa porque é unha ría particularmente produtiva e cun sector do mar organizado desde hai décadas. Galicia achega o 97% do cultivo do mexillón estatal, e xa só o arousán supón o 70% do total e o 40% europeo. Unha refinada engrenaxe ecolóxica explica esta riqueza: a disposición do relevo, a entrada dun rego oceánico frío entre Sálvora e Con Negro, a evacuación das augas superficiais empurradas polos abondosos cursos de auga que drenan a cunca e un nordés a facer kitesurf entre Carril e Boiro contribúen ao afloramento constante de nutrientes. E se o recitado soa así, pódese ignorar acaso, o que verte cada regato na ría? Galicia achega o 97% do cultivo do mexillón estatal, e xa só o arousán supón o 70% do total e o 40% europeo Metais pesados que deposita o Ulla, pesticidas da DOP Rías Baixas, a E. coli das depuradoras sen mantemento, a cinza do lumes forestais, a presión urbanística, plásticos que caen do peto, os abondosos aceites, incluídas as cremas solares de 20.000 bañistas ou verteduras industriais alteran a calidade dos bivalvos. Todo conta. A Consellería do Mar amosa fonda ignorancia cando explica sen pestanexar que a produción das rías ten ciclos de sete anos. Botando o ollo atrás dúas décadas, tal vez apareza ese patrón máxico do sete. Mais os datos estendidos amosan unha perda sostida –e preocupante– en todas as rías. Pesca e marisqueo A sociedade que enxeñou a batea hai 80 anos e segue a producir de xeito extensivo o superalimento é a que cada xornada vai á seca e sacha nas veigas mariñas, a que fornece do luxo da baixura e a conserva ás foodies de cada casa e, de rebote, mantén unha paisaxe que alarga o peito. A Comisión europea salienta que o mexillón de batea, cultivado por familias locais, é un importante motor de desenvolvemento social. E de cohesión, engado eu. Quen paralizou a Lei de acuicultura intensiva, quen sacou o chapapote coas súas mans e barcos, quen loitou contra os depósitos de hidrocarburos no fondo da ría, ou quen conseguiu que Cortegada non rematase nun pelotazo inmobiliario da monarquía é a mesma xente, décadas arriba ou abaixo, que abre este outono cunha Iniciativa Lexislativa Popular. Fronte ao escarnio do Plan de ordenación do espazo marítimo do Miteco que localiza eólicos mariños fronte ás rías mobilizáronse todas as Confrarías de Pescadores. Agora, impulsada desde a Arousa, a ILP loitará por que se recoñezan de interese xeral as actividades de pesca, marisqueo e acuicultura de bivalvos no ámbito competencial da Xunta de Galicia. E asemade se garantan e prioricen estas actividades na ordenación do espazo marítimo fronte a outras que resulten incompatibles. Hai debate mais, cabe dúbida?