A revista 'Andaina', un referente no pensamento feminista

En xaneiro de 1983 comezaba a súa "andaina" esta revista galega de pensamento feminista que no seu número 0, editado a cor lila sobre branco, coa imaxe dunha muller soa e afouta polas rúas na capa, levaba como cabeceira Revista do Movemento Feminista - Galicia. Defendía no editorial a necesidade dunha publicación que dera voz ao movemento feminista en Galicia e ás mulleres en xeral e informaba cumpridamente da existencia de grupos, colectivos e organizacións que, na década de 1980, deron en conformar a Coordinadora Nacional de Organizacións Feministas. O tema central deste primeiro número foi a violencia contra as mulleres, recollida en textos de denuncia e nunha turbadora entrevista coa vítima dunha violación. Incluía diferentes artigos sobre a democracia e as mulleres, os dereitos laborais e información legal sobre separación, nulidade, divorcio, temas de moito interese naquel tempo da Transición; asemade, manifestaba a súa aposta por unha sexualidade feminina libre e diversa e unha clara defensa do dereito ao aborto, centrado ese ano na vitoria do lembrado xuízo de "Las 11 de Bilbao". Ao cabo, contaba tamén cunha sección de cultura con textos de creación literaria e comentario de obras. Tratábase, dende a súa redacción, de difundir e animar o debate arredor das posicións e teorías feministas existentes dentro e fóra de Galicia, mais sen esquecer denunciadas situacións de violencia, desigualdade e discriminación cara ás mulleres e a recolleita de novas propostas. Estas, algunha moi novidosa daquela, como recuperar a memoria e a historia en feminino, eran abordadas nunha revista escrita completamente en galego e con clara conciencia de país. 'Andaina' deu voz ás mulleres tratando temas como a feminización da pobreza, a prostitución, a sexualidade diversa, a desigualdade no reparto do poder A revista Andaina foise conformando ao longo de dúas épocas, na primeira, de 1983 a 1991, editáronse 27 números, e, desde entón até agora, viron a luz 73 publicacións. De apenas 12 páxinas pasaron a 56 neste último número e de consellos de redacción formados por menos dunha ducia de persoas, a case unha vintena na actualidade. Desde o seu comezo, contaron coa colaboración de mulleres coñecidas e comprometidas co feminismo en Galicia como Encarna Otero, Mª Xosé Porteiro, Tareixa Navaza, Isaura Graña, Carme Adán ou Mª Xosé Antas entre outras, pero tamén de fóra do país; eis o caso de Empar Pineda ou Montserrat Roig, ou a importante labor como deseñadora de Uqui Permui. Fin da edición en papel E precisamente agora, con esas cen criaturas nas nosas mans, Andaina decide deixar de saír en papel por varias razóns que expoñen no seu último editorial: "O colectivo humano que facemos Andaina está formado por mulleres de idades variadas. Ninguén atende profesionalmente as tarefas que se desprenden dunha publicación periódica. Todo é amateur, voluntario, sen compensación económica algunha e, sendo así, parece milagroso que teñamos chegado ata aquí. Por se iso fose pouco, as nosas vidas de mulleres vense atravesadas por continxencias de importancia como a saúde, os coidados de xente dependente ou a precariedade hoxe tan abafante en boa parte dos traballos, en particular da xente máis nova". Mágoa. Cando en xaneiro do 2013 celebraron os 30 anos de existencia cunha boa festa, enfeitadas coas batas das mulleres galegas do rural (lembro o Proxecto Bata, de Chis Oliveira no IES Alexandre Bóveda de Vigo, que recibiu o Premio Irene en 2011), xa daquela manifestaban a súa preocupación pola continuidade da revista: "Celebraremos o 30 aniversario da nosa revista con orgullo e tamén con preocupación. A situación económica neste momento é moi difícil". E aínda foron quen de seguir a dar voz ás mulleres 10 anos máis, tratando temas como a feminización da pobreza, a prostitución, a sexualidade diversa, a desigualdade no reparto do poder, a dobre xornada laboral da muller, a precarización do emprego feminino…, temas nos que non sempre foron coa posición feminista máis estendida. Agora despídese Andaina cun potente exemplar, no que ademais dun completo resume de acontecementos senlleiros do 2023, atopamos interesantes artigos sobre o xenocidio de Gaza, os 50 anos do SLG, a afouta loita das traballadoras de Inditex, un novo encontro de Alianzas feministas, a polémica creada pola canción Zorra, a selección feminina de fútbol e o bico de Rubiales.... De seguido, unha visión panorámica da relevante presenza das mulleres nas artes gráficas, na música e na escrita a día de hoxe, para dedicar as últimas dez páxinas a análises e comentarios de libros necesarios ou filmes que deberíamos ver. Nesta "andaina", unha persoa imprescindible: Nanina Santos.