Cristal, a música e a poesía
Hai uns días, querida LV, habitamos o lado da música e o lado da poesía, estabamos nesa estancia privilexiada as persoas que formamos parte do obradoiro literario na túa compaña. Si, Luísa, ti es a música ou a poesía, ou as dúas cousas, que están no outro lado. Para escribir contigo, hai que lerte; lerte é lérmonos por dentro, escribírmonos. O da música e o da poesía é unha xuntanza de interiores, un plano que entra noutro plano, para nos situar noutra dimensión, reservada, onde entramos cun ruído, en concreto, realizamos esa mesma rota ao interior do ollo, un centro dun nós coral, e, logo, o ruído provocado na saída será inédito coma nós, inéditas. Si, amiga, somos coro ao redor da (túa) palabra e do (teu) ritmo.
Somos un grupo de mulleres, poetas publicadas ou privadas, e un home, ese amigo teu que no voso código chamabas, peregrino da poesía. A guía foi Cristal Méndez Queizán que, vaia por diante, nos demostrou a quen pensabamos que non, que todas podemos cantar. Falaba a poeta daquel libro que tanto nos gustara, Amizade con Mowgli, do ano 1997, publicado por Espiral Maior, que aínda se pode atopar nalgunha libraría e que ningunha das persoas do grupo coñecía; falaba a música, a intérprete, a Maga de Voz, que me emociona, seguro que a ti tamén, con Medula, ese espectáculo de música e poesía que agarda para percorrer o país, e que no obradoiro tampouco coñecían.
Cristal levounos a pensar en: Canto como conto, conto como canto. Levounos á orixe, unha das súas teimas, a salmodia. Nunca me sentín coa túa poesía tan próxima á música, que eu levo no meu interior, de Hildegard von Bingen. Conducímonos co ritmo binario, co ritmo ternario, o ritmo da linguaxe, a sensación, para lle tirarmos á palabra o elemento cognitivo. Pensamos nos elementos sensoriais no ritmo, no timbre, na dinámica da intensidade; fuximos da racionalidade, do significado da palabra, para atopar o que de nós queda do preverbal ou o que nos queda do preverbal. Tratábase de romper o poema, desestruturalo, para termos conciencia de que a prosodia alterada ten significado. Ese significado que alterabamos. Cristal presentounos os tres cerebros: o neocortex, da linguaxe e da razón; o límbico, das emocións, da empatía, e o reptiliano, da supervivencia, do medo, do ataque, da fuxida, da parálise. Con todos eles verbalizamos a túa poesía.
Procuramos os elementos nos teus versos: a terra, o lume, tan presente en Ruído, o ar, fundamental na parte "As aves" do magnífico "Poema cíclico para soprano e cuarteto de corda". LV, encontramos a auga nos teus Haikus. Velaí, a túa poesía precisa e abismal, iluminada e oculta, na estancia, onde por unhas horas habitou un nós feliz, no interior do ollo, nas múltiples soidades que, sabemos, veñen de moi lonxe. Nós debuxabamos un círculo que envolvía un cadrado: SATOR, AREPO, TENET, OPERA, ROTAS. Múltiple palíndromo na maxia da voz.
O outro lado da música, a poesía, será o próximo obsequio para Cristal. Que ano tan marabilloso é este que permite que tanta xente nova descubra a túa obra.
LV, xa está na rúa Papagaio, nunha fermosa edición, poemas de Villalta e fotografías de Longueira, un só corpo e tantas emocións. Con Cristal, foi un pracer enorme salmodiar os teus versos. Que certo cando afirmas: A patria, un proxecto sinfónico que se empeña na disonancia sen buscala.