Libre mercado e xeoestratexia, e viceversa

Dentro do esquema de transición enerxética no que nos atopamos, pode non entenderse que a dependencia enerxética do petróleo por parte da UE permaneza preto de 95%. A guerra na Ucraína precipitou só o cambio de provedor deste combustible fósil: deixouse de mercar a Rusia e incrementouse o que se adquire principalmente aos Estados Unidos (que pasou a ser o primeiro socio, cun 17% do total importado), a Noruega (13% do total), a Cazaxistán (9%) e a Libia, Iraq e Nixeria (cun 7% cada un deles sobre o total). É dicir, fronte á oportunidade de mudar o patrón de consumidor e reducir a súa dependencia precipitada pola invasión da Ucraína, a UE decidiu un "cambio de cromos". Este comportamento tradúcese no pagamento de máis de 1.400 millóns de euros ao día de factura enerxética da importación de combustibles fósiles na UE, o que supón arredor de 40.000 millóns de euros ao mes e máis de 500.000 millóns de euros cada ano. Sirva de comparación esta cifra anual cos 750.000 millóns de euros para o programa de fondos Next Generation ao longo dos seis anos que van de 2021 a 2026. Enerxía fósil Entón, para que precisamos o petróleo importado na UE? Fundamentalmente para catro destinos: a metade (49%) consúmeo o sector do transporte por estrada, a industria de transformación emprega un 13%, seguido do transporte de auga cun 9% e do transporte aéreo cun 8%. O maior problema, pois, deriva do modo en que nos movemos. De feito, en Galiza, as familias do noso rural son as que máis cartos gastan das rexións rurais do Estado en consumo de diésel. As familias do rural galego son as que máis cartos gastan das rexións rurais do Estado en consumo de diésel É por iso que a UE ten como obxectivo acadar, polo menos, un 29% de presenza de enerxía renovable no sector transporte en 2030 (actualmente de 9% no Estado). Para conseguilo é preciso avanzar en varias frontes: na electrificación da rede de estradas mediante un maior número de puntos de recarga, na aposta continuada pola xeración de electricidade mediante fontes renovables, no impulso do cambio tecnolóxico con medidas efectivas cara a adquisición de híbridos e eléctricos particulares e colectivos (con vendas estancadas e despedimentos en empresas do sector), na incorporación de biocombustibles (bioetanol, biodiesel ou combustible sustentable para aviación –SAF–, entre outros), na aposta e mellora da rede ferroviaria interna e da conexión europea, na implementación continuada do teletraballo como opción digna e de calidade que reduce o esforzo de mobilidade e incrementa a produtividade, ou en lograr o necesario equilibrio das axudas no Estado para a mobilidade das persoas e evitar a dobre penalización: (primeira) polo feito de non dispoñer de metro, "cercanías" ou dunha boa rede de servizos de autobuses, e (segunda) a imposibilidade de acceder a estas axudas de gratuidade para os medios inexistentes en certas rexións. Un elemento relevante a ter en conta da factura enerxética por importar petróleo é que está condicionada pola volatilidade dos prezos. Precisamente as guerras e invasións (Ucraína, Gaza), xunto con eventos de tensión xeopolítica como o recente entre Irán e Israel, sacoden o mercado. Elevase o prezo a pagar e increméntanse os beneficios das empresas que venden estes combustibles. A isto súmase a política dos países produtores, organizados arredor da OPEP+, que toma decisións conxuntas para reducir ou incrementar a oferta de petróleo e influír así no prezo deste no mercado. Estas variacións á alza tradúcense nas subas dos prezos a pagar á hora de encher o depósito. Dous modelos enfrontados Estes días estamos a visualizar o choque de dous patróns económicos: o vello esquema contaminante responsable das emisións e do cambio climático, baseado na explotación, venda e transporte de combustibles fósiles, dende uns poucos países ao resto do mundo, fronte ao novo modelo, o da transición enerxética, inclusivo por canto todo estado ten acceso a recursos naturais renovables, en maior ou menor medida, e que está sendo liderado polos países que non dispoñen destes combustibles e queren maior independencia enerxética. Os tempos falan dun clima de confrontación entre estes dous modelos, mais debemos asumir a transición enerxética como un proceso irrenunciable e necesario, que levará a asumir esforzos e sacrificios para conseguir un ben maior, o da independencia enerxética. Mais os perigos de pausa ou retraso da transición enerxética están aí... O capital petroleiro leva tempo adquirindo paquetes accionariais relevantes de empresas chamadas a contribuír á transición enerxética en Europa. Os riscos son claros. Os intereses, moitos. Coidado: a xeoestratexia ten no libre mercado un socio preferente, e viceversa.