Brönnimann e a Real Filharmonía traen ao palco a dimensión social da música: "Non é clasista; o marco en que se presenta, si"

Cando era apenas un cativo, xa se interesaba pola dirección musical, até o punto de que alguén lle recomendou aos seus pais que lle comprasen un piano. Malia que iso significaba un trastorno considerábel para unha familia de clase traballadora, seu avó, un día, puxo unha gravata -"a única vez que o vin poñer unha gravata na miña vida"- e levouno a unha tenda de música e, na porta, deulle os cartos para que mercase o piano mentres el quedaba fóra. "Entendín que el percibía que unha tenda de instrumentos musicais, igual que unha sala de concertos, non era un sitio para el, que era un espazo reservado para persoas doutra clase social", lembra Baldur Brönnimann (Basilea, 2018), director titular da Real Filharmonía de Galiza (RFG) desde xaneiro, en conversa con Nós Diario. "Desde entón teño presente que hai que romper esas barreiras, porque a música é democrática, non é clasista. O que é clasista, en moitas ocasións, é o marco no que se presenta ante a xente". A dimensión social da música está moi presente no traballo do director suízo, xa desde os primeiros traballos como titular da Orquestra Sinfónica Nacional de Colombia. "Interesábame Colombia porque alí, como en moitos lugares de América Latina, a música clásica non é algo evidente. O repertorio clásico europeo evoca cuestións coloniais que, en realidade, non teñen nada que ver coa música en si. Sempre traballei en lugares onde se precisaba romper barreiras, abrir portas". O novo director da Real Filharmonía quere levar a música clásica á sociedade Mirar o pasado con ollos novos Brönnimann deu unha conferencia en Santiago esta pasada segunda feira na que fixo un percorrido pola historia das orquestras sinfónicas, cuxa orixe está ligada ao idealismo alemán e á idea da transformación da sociedade a través da arte. "Suponse que as orquestras, como os museos ou os teatros, que no século XX comezan a integrarse no aparato do Estado, producen valores que se consideran valiosos para a sociedade e que facilitan a convivencia. A pregunta que xorde é: quen define cales son eses valores transformadores? Eu creo que a misión da orquestra no século XXI é facilitarlle ferramentas á cidadanía para que poida interpretar por si mesma o que escoita". Brönnimann é un dos directores máis comprometidos coa música contemporánea nos repertorios das orquestras polas que pasou. Son destacábeis as súas postas en escena, por exemplo, de óperas de autores como Helmut Lachenmann, Steve Reich, Kaija Saariaho ou György Ligeti (a montaxe de Le Grand Macabre, en colaboración con La Fura del Baus, recibiu unha atención desusada nos medios xeralistas, por exemplo). Mais nese afán por achegarse á música desde unha óptica máis moderna e máis próxima ao público vai máis alá. O seu paso pola Casa da Música do Porto como director titular da Orquestra Sinfónica da cidade demostrou que tamén o repertorio clásico e romántico é susceptíbel dunha interpretación contemporánea que escape das versións anódinas que rebaixan o potencial das obras executadas. "Temos que mirar o pasado con ollos novos. Fíxate no que sucedeu na entrega dos Grammy Latinos con Rosalía facendo unha versión dunha canción de Rocío Jurado. Ás veces teño a impresión de que ese tipo de música vai por diante de nós nese labor de achegar ao seu público á diversidade musical que existe. Hai moitas formas de presentar e de interpretar os clásicos e, en moitas ocasións, non lles permitimos proxectar toda a resonancia que poderían ter. Hai que poñer en perspectiva os programas que deseñan, xerar un discurso; non pode ser que se programe unha obra exclusivamente porque hai dous ou tres anos que non se interpreta". Nese sentido de xerar un discurso que enmarque as propostas musicais, e en combinación co propósito de achegarse ao público, o director da RFG decidiu que a temática da nova temporada fose "Migracións". "Non coñecía moito da cultura galega pero si coñecía moitas persoas galegas, porque estades por todas as partes; no meu país, en Suíza, o colectivo galego é moi grande", comenta. "E esa relación coa migración merecía ser examinada. Teño moito que aprender aquí, estou coñecendo a lingua e a música das persoas que compoñen, hai moito que ver e escoitar. O que se pode explorar é o feito de que na Galiza, non existe o peso dunha tradición estabelecida, hai cen anos, por exemplo non existía unha orquestra sinfónica. Ás veces, esa tradición convértese nun fetiche que non xoga a favor da experiencia musical. Danse as condicións para crear ese repertorio co que os galegos e as galegas de hoxe se identifiquen". Dentro dese ciclo dedicado ás migracións, a RFG estrea Schattenhaft, de Hugo Gómez-Chao, hoxe no teatro Afundación de Vigo, mañá no Auditorio de Galiza, en Santiago, e na sexta feira no Auditorio de Ferrol. A obra do compositor coruñés estará acompañada do Idilio de Sigfrido, de Wagner, e da Sinfonía nº 3 de Franz Berwald, un autor moi pouco interpretado pero que marcou a evolución da música sueca. "Berwald e Gómez-Chao teñen en común a ambición de levar as persoas oíntes a certos lugares. As orquestras teñen unha misión que inclúe o apoio aos novos compositores e a recuperación de figuras do pasado. Quizais escoitándoos xuntos poida visibilizar certos nexos que se dan na historia da música e que pasan desapercibidos se programamos de forma rutineira". Tripla estrea da obra 'Schattenhaft', de Gómez-Chao, a cargo da Real Filharmonía "A sala de concertos debe ser un lugar de encontro social e de debate" Brönnimann desexa que a sala de concertos se transforme nun sitio no que se poida "vivir unha aventura". "O Auditorio debe ser un espazo de encontro social, un lugar de debate no que se poida opinar con liberdade", reclama cando se lle pregunta polos proxecto que vai debuxando para a Real Filharmonía de Galiza. "Imos potenciar o apartado da música antiga. Creo que ten todo o sentido nunha cidade como Santiago de Compostela, onde o esplendor da arte do pasado é tan evidente", adianta. "E tamén, claro, queremos estimular a composición, acompañar a xente nova que está traballando moi ben e que debe ter o apoio da orquestra da cidade". Ademais, o director pretende impulsar a colaboración co tecido musical de base. "Existe unha gran riqueza en bandas de música, en corais, en pequenas agrupacións... Esporear a súa actividade tamén entra dentro do noso cometido", afirma. Ademais, a Filharmonía creará proximamente unha praza de directora asistente, tamén pensando en axudar as novas figuras que van aparecendo no panorama musical do país. "Vexo que hai un nivel moi bo no estudantado de aquí, que, igual que en Portugal, se avanzou moito. E ben, a xente nova é o futuro, e hai que darlle protagonismo. Un dos valores da Real Filharmonía é precisamente que ten unha escola, e ese é un activo importante. Permite que as persoas máis novas teñan contacto directo coa actividade musical que se leva a cabo".