Cultura celta levada á música clásica no primeiro disco de Iria Folgado

As conexións entre a Galiza e as illas británicas -nomeadamente con Irlanda- exploráronse moito desde a arqueoloxía, a literatura ou a música popular, pero moi raramente desde o campo da música culta. E, precisamente, esa é a perspectiva que escolleu a oboísta Iria Folgado (San Sadurniño, Ferrolterra, 1996) para escoller o repertorio do seu primeiro disco, Ecos de Breogán, que vén de ser publicado por Poliédrica. "Só había que escoitar con atención as pezas escollidas", declara Folgado en conversa con Nós Diario. "Estas composicións están baseadas nese folclore, nesa tradición que comparten Galiza, Irlanda e, até certo punto, Inglaterra. Os compositores ingleses que aparecen no disco estaban realmente seducidos por Irlanda e polas tradicións celtas. Tratábase simplemente de escoitar algunhas das poucas gravacións que existen deste repertorio -da peza de Elizabeth Maconchy, concretamente, só existe un rexistro anterior ao deste disco- xa te decatas de que son pezas que conteñen as características desa tradición. Son pezas moi boas que, rítmica e harmonicamente, son diferentes, teñen unhas características que as separan da música hexemónica na altura. Por iso creo que Ecos de Breogán era o título acaído, é o que conecta con esa cultura na que se basea este repertorio e que naceu moito antes, de que estes compositores nacesen". Son compositores -Benjamin Britten, Elizabeth Maconchy, Ralph Vaughan Williams, Arnold Bax- que quedaron un tanto apartados dos repertorios tradicionais quizais por ese afastamento voluntario da corrente herdeira da música alemá que marcaba a pauta na música culta da altura. "Si, eu creo que eles querían facer un estudo nacional da música. Vaughan Williams é un dos principais pioneiros en cortar lazos coa tradición alemá, recompilando as melodías tradicionais e abrindo camiños para que compositores posteriores como Britten puidesen desenvolver unha linguaxe propia. Pódese ver nos Six Studies in English Folksong que aparecen no disco, que non deixan de ser reelaboracións da música popular de Inglaterra". Para completar o círculo, o disco remata cunha peza contemporánea do compostelán Fernando Buíde del Real que, dalgunha maneira, consuma a viaxe á que apela o disco de Folgado, a de Ith, o fillo de Breogán que albisca as illas británicas desde a torre de Brigantia e parte cara a elas. "A obra de Buíde parte dunha das súas primeiras pezas, un cuarteto de corda do que tomou o Adagio e arranxou para min en 2021 e acabou sendo o Adagio para corno inglés. Aquí pódese ver tamén esa influencia nas harmonías. Eu creo que todo o que vivimos queda reflectido nas nosas creacións. Neste caso, foi un verdadeiro pracer poder falar co compositor -poucas veces podemos permitirnos ese luxo- e comprobar que o que quería transmitir estaba moi ligado a esa paisaxe solemne da costa galega que tamén se vive en Irlanda. Era a peza que tiña que rematar o disco, a que representaba a viaxe de volta á Galiza". Música no Claustro: máis que un festival Volta á Galiza Esa viaxe de volta tamén é un pouco a que percorre a propia Iria Folgado, que agora mesmo é solista de corno inglés da Konzerthaus Orchester de Berlín. A súa formación musical iniciouse no Conservatorio Profesional de Música Xan Viaño de Ferrol e realizou cursos de especialización instrumental con Christina Dominik na Escola de Altos Estudos de Santiago de Compostela. En 2014 trasladouse a Alemaña co apoio da Deputación da Coruña para realizar os seus estudos superiores con Dominik Wollenweber na Hochschule für Musik "Hanns Eisler", ao que se sumaron as becas da Fundación Alexander von Humboldt e Excelencia Musical do Consorcio para a promoción da música da Coruña. Mais mantén un compromiso firme coa súa terra natal colaborando coa Orquestra Sinfónica de Galiza, coa que participou na xira a Abu Dabi en 2016, así como a Orquestra 430 e a Orquestra de Cámara Galega, coas que ten ofrecido concertos como solista. ç Ecos de Breogán ten a súa orixe na colaboración co festival Músicas no Claustro de Tui, que foi o motor desta gravación. "Si, estou agradecidísima co traballo de Samuel Diz e de Beatriz Fontán, non só por ofrecerme esta oportunidade de gravar coa súa editora, xa que sen eles este proxecto non vería a luz. Tamén por todo o apoio ofrecido desde o ano 2021 en que comezamos a pensar neste diso. Eu aínda non tivera contacto coa gravación dun álbum, con como funcionaba toda esa dinámica, e eles foron perfectos no seu traballo e fixérono todo moi fácil". Músicas no Claustro fai parte dun pequeno microcosmos que está realizando un traballo macro no fomento da música clásica na Galiza. Folgado, que traballa en Berlín, un dos grandes centros deste campo a nivel europeo, é optimista sobre o que está sucedendo no noso país. "Se comparamos o que sucede na Galiza co que hai na Alemaña, obviamente, queda moito camiño por percorrer; mais se o vemos a nivel estatal, comprobamos que aquí existe un panorama moito máis rico que noutros territorios. Eu, por exemplo, tiven o apoio da Deputación da Coruña para ir a Berlín, e alí tiña compañeiras doutros puntos do Estado que non contaban con ningunha axuda semellante. E proxectos nos que participei como a Orquestra Xove da Sinfónica de Galiza, que ten un programa didáctico impresionante, axuda a abrir camiños aos músicos novos, a tomar contacto con diferentes saídas profesionais e distintas opcións artísticas. Creo que na Galiza existen moitos proxectos moi válidos que están enriquecendo moito o panorama da música clásica e que poden ser o comezo dunha nova forma de ver a música por parte dunha sociedade que aínda non incorporou a música clásica dentro das súas opcións de lecer". As músicas do pasado que aínda hai que recuperar Presentación en Berlín Agora, Iria Folgado presentará o disco na Konzerthause, onde traballa, en Berlín. "Trataremos de explicar que é iso de ecos de Breogán, a ver como o acolle o público alemán. E gustaríanos moito poder presentalo na Galiza: o obxectivo é ese, pero aínda estamos comezando a preparalo. Temos que enviar o disco, que a xente o escoite e, despois, veremos se hai interese en presentalo en directo", sinala. Brönnimann e a Real Filharmonía traen ao palco a dimensión social da música: "Non é clasista; o marco en que se presenta, si" Unha aprendizaxe colectiva Folgado quixo que o disco tivese un selo persoal e traballar entre amigos. "Todo tería sido máis doado traballando cun cuarteto estábel. Mais quería que o proceso fose un pouco entre amigos, que as persoas coas que traballei nalgún momento puidesen aproveitar esta aprendizaxe que significa gravar un disco". Así, o cuarteto final estivo formado polas violinistas Raquel e Sara Areal, de Tui, Héctor Cámara, o viola, de Madrid, e o chelista compostelán Iago Domínguez.