Música de Nadal galega para unhas festas de noso

Acaba o ano e, por tanto, boa parte da sociedade mergúllase no Nadal, unha época de reencontros e celebración que desempeña un papel importante no imaxinario popular galego. En concreto, no eido musical, a Galiza ten producido ao longo da historia, tamén da máis recente, centos de cantares e melodías relacionadas coas festas natalicias, até o punto de que o ciclo do Nadal é, de facto, o máis usado tematicamente na música galega editada e producida. Máis alá do mundialmente coñecido All I want for Christmas is you de Mariah Carey, o país galego tamén conta cos seus propios clásicos que deben ser popularizados e reivindicados. O profesor experto en música Manoel da Costa asegura que "a música, como unha das artes máis achegadas ao pobo, é o eido onde a temática do Nadal produciu unha floración máis sobranceira. Partindo das melodías litúrxicas primitivas, como afirman algúns, a través dun proceso evolutivo que inclúe os 'misterios' medievais e as composicións cultas, chegamos á canción popular de Nadal na Galiza". Así, Da Costa salienta que, infelizmente, "non existe nos primeiros documentos que citan a existencia de cantos litúrxicos no ciclo de Nadal, no século XV, información acerca da súa estrutura musical nin de texto, é preciso esperar até o século XVIII para encontrar na Catedral de Mondoñedo constancia escrita de tales manifestacións musicais". O Apalpador: "Son embaixador da montaña, dos bosques e da natureza" Da Costa tamén fai fincapé na recuperación das tradicións culturais galegas, aquelas relacionadas co Nadal, despois do golpe de Estado e da instauración da ditadura franquista. Para el tiveron un papel de gran relevancia "un grupo de poetas e activistas culturais que, perseguidos e reprimidos, permaneceron na terra", entre os que destacan Manuel María, Fermín Bouza-Brei ou Aquilino Iglesia. Así, chegamos á época máis actual, en que grazas a este traballo temos panxoliñas ou nadais para os cantos do propio Nadal, xaneiras, ou aninovos para a fin de ano, e cantares de reis ou aguinaldos para a a véspera de Reis. Discos e discos A música en galego ten ben pouco que envexar ás músicas noutras linguas no que ten a ver co ciclo de Nadal. Sobre a produción de música natalicia en lingua galega na segunda metade do século XX e do século XXI, Xaime Estévez, músico, escritor e profesor especializado en música galega, explica en declaracións a Nós Diario que "hai unha cantidade realmente enorme de música de Nadal en galego e ás veces é rechamante o pouco que se usa cando chega esta época do ano". 'Vinde, galeguiños, vinde': Xosé Luís Rivas, 'Mini', despide o 2023 no Parlamento a base de panxoliñas Para Estévez, "hai moitas gravacións e até monográficos de altísima calidade musical referidos ao Nadal na Galiza. Hai discos de María Manoela, de Xoán Rubia, Suso Vaamonde, Fuxan os Ventos e até Ana Kiro que ben merecen ser escoitados". De feito, este mesmo mes de decembro, Fuxan os Ventos publicou unha nova panxoliña: titulada "Diante da Porta". Precisamente a este respecto, Estévez lembra que Fuxan os Ventos fixo un traballo de gran valor de recollida de cantares populares para editar o que, se cadra, é o disco máis importante de música de Nadal xamais feito no país: Galicia canta ó neno. Trátase do cuarto álbum de estudio da histórica banda que conta con 19 temas de gran calidade musical e que inmortalizaron cancións e melodías populares para a eternidade. Cancións como "Vinde, galeguiños, vinde", "Vamos a Belén, amigos" ou "Despedida de ano vello" que permanecen desde entón na memoria colectiva do pobo galego cando chega a última páxina do calendario. Un decembro de tradicións e rituais: así se celebran as festas na Galiza Ademais de Fuxan os Ventos, outra das inmortais da música galega, a arzuá Ana Kiro, tamén tivo espazo no seu repertorio para un disco titulado Nadal e cousas galegas. Nove temas ben galegos e ben natalicios como "Noiteboa", "Lonxe dos teus lares" ou "No portaliño de pedra". Valorizar O experto Xaime Estévez fai especial fincapé na importancia de pór en valor esta riqueza musical. Para iso, Estévez indica que "hai uns anos había certames de panxoliñas que eran realmente bos e que enchían auditorios, mais desde hai un tempo as entidades organizadoras deixaron de os facer e é unha pena porque era unha actividade que puña en valor a nosa música de Nadal". Ousende, a aldea de 23 habitantes que viste de gancho para alegrar o Nadal ao único neno Aliás, o músico salienta que tamén é responsabilidade dos Concellos popularizar este tipo de música cando chega esta época do ano: "Na maioría da Galiza é difícil escoitar música galega de Nadal pola rúa, creo que os Concellos deberían pensar algo máis en popularizar estes cantares e revivir esta música con que contamos", asevera o profesor Estévez. O ciclo do Nadal na música galega Segundo o profesor e experto en música galega Xaime Estévez, o ciclo de Nadal, isto é, a temática natalicia, é o máis utilizado na música galega editada. Estévez ten localizadas perto dun centenar de gravacións producidas e publicadas que fan referencia a esta época do ano, incluíndo os Reis e aninovos. Trinta e unha desas gravacións "poden considerarse edicións monográficas sobre o Nadal, o que implica que unha de cada 60 gravacións da música galega está dedicada ao Nadal".