Órganos, organistas e organaría galega, utopía ou posibilidade?

O mundo do órgano foi, desde moi antigo, un dos aspectos máis salientables da nosa historia musical. Galicia acadou, neste ámbito, altas cotas de esplendor, non só no cultural, tamén en termos artesanais, industriais e tecnolóxicos. Temos un memorable pasado coma un dos máis importantes centros da industria organeira do noroeste peninsular, berce de estirpes de construtores, que irradiaron a súa influencia cara a Portugal e alén mar, e unha tradición que afonda as súas raíces na Idade Media e continuaría durante o Renacemento e o Barroco, esmorecendo no século XIX como consecuencia das desamortizacións, guerra e penuria económica. Patrimonio organístico Ficaron daqueles tempos excepcionais instrumentos construídos por importantes organeiros, que traballaron por toda Galicia, e está documentada a presenza de organistas de gran talento, homes e mulleres destacadas polos seus dotes para a interpretación e improvisación. No século XIX, o progresivo abandono dos instrumentos levou á desaparición de moitos deles, á decadencia do oficio da organaría e á práctica extinción da figura do organista. Sendo como fomos un verdadeiro referente en materia organístico-musical durante longos períodos da historia e ficando aínda poderosos testemuños do esplendor acadado, é innegable que a actualidade contrasta cun panorama desolador. E non só polo deplorable estado de abandono no que se atopa este patrimonio, ou porque hai máis dun século que podemos considerar extintos os oficios relativos á organaría e os organistas en Galicia, senón porque, con eles, desapareceu toda unha tradición arredor de moi requintados saberes artesanais e técnicos polos que non se fixo nunca nin o máis mínimo esforzo de recuperación. O mundo dos órganos é un dos máis descoñecidos e pouco significados capítulos da nosa historia, a pesar de ser un elemento fundamental para a reconstrución e dignificación da nosa memoria musical e polo que deberíamos sentir un fondo orgullo. É preciso recuperar o oficio do organista e non é doado atopar organistas en Galicia A industria organeira floreceu en momentos de bonanza económica, especialmente no XVIII, e trouxo máis riqueza e benestar, xa que os órganos foron correa de transmisión de cultura musical e de influencias diversas, que nos conectaron e singularizaron no contexto europeo. No século XXI nada resta disto e, o que é peor, non hai vontade de recuperar este legado, ao contrario do que acontece con outros ámbitos, como o da música tradicional e o tecido artesanal que prospera ao seu redor. En 2008, iniciado o proceso de catalogación do patrimonio organístico galego, auspiciado pola Consellería de Cultura, sentáronse as bases para o que debería ser a recuperación destes bens, o que contemplaba tamén a formación de profesionais expertos no coidado e restauración dos órganos. Apenas iniciado, o proxecto finou nalgún caixón sen que, ao longo dos anos, instancia administrativa algunha mostrase o máis mínimo interese en retomalo. De oficio, organista Igual que acontece noutros ámbitos da cultura galega, deberiamos optar por desenvolver modelos propios fundados nunha tradición musical e tecnolóxica de peso, que permitan situármonos ao nivel doutros referentes. Iso pasa por un profundo coñecemento do noso pasado, apoiar liñas de investigación que permitan aflorar datos de interese sobre os que reconstruílo, e traelo ao presente mediante a recuperación das testemuñas que aínda restan del: os órganos. Paralelamente, é preciso recuperar o oficio do organista. E non é doado atopar organistas en Galicia, sendo múltiples as razóns. Estudar órgano supón desprazarse até Ourense, único conservatorio que imparte esta especialidade, e, unha vez rematados os estudos profesionais, saír fóra de Galicia para acadar o grao superior. As persoas de talento fican na diáspora, onde o seu labor é máis valorado e conseguen atopar un traballo. As saídas profesionais para os e as organistas, en Galicia, son nulas. Hai un par de semanas gañaba o prestixioso Concurso Nacional de Órgano Francisco Salinas, na súa V edición, o músico galego Carlos Fernández Bollo, que obtivo, no mesmo concurso, o premio Monserrat Torrent. Non consta que a noticia tivera unha gran repercusión nos nosos medios. Tampouco a da existencia deste novísimo e virtuoso organista, que leva anos vivindo en Groninga, nos Países Baixos. Mais a noticia non é menor. Trátase de galegos que acadaron un elevadísimo nivel de excelencia comparable ao dos seus colegas europeos. Mais, probablemente, non se volva a saber deles en Galicia e, fóra dela, tampouco terá relevancia algunha que sexan galegos.